Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 20

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 20
Samtímis leysingu meginjökulsins hækkaöi sjávarborð og varö hæð þess um 53 m y.s. viö jökulgarða Fá- skrúðsfjarðarstigs í Norðfirði, Reyð- arfirði og Fáskrúðsfirði. Þetta er hæsta staða sjávarborðs á Austfjörð- um frá síðjökultíma. í utanverðum nærliggjandi fjörðum eru efstu fjöru- mörk yngri og aðeins í rúmlega 40 m y.s. Fláfjöllin og múlar við Norðfjörð, Reyðarfjörð og Fáskrúðsfjörð stóðu upp úr jökulbreiðunni, en í dölum og fjörðum milli þeirra náðu skriðjöklar út fyrir núverandi strönd. Sama máli gengdi um svæðið sunnan Stöðvar- fjarðar, nema að jökullaus svæði voru þar mun minni vegna meiri þykktar meginjökulsins, sem er skýrð með ná- lægð meginísaskila. Landið milli skriðjöklanna í Fáskrúðsfirði, Reyðar- firði og Norðfirði var þó ekki án jökla, því að fullvíst má telja að þar hafi á þessum tíma verið skálarjöklar og minniháttar daljöklar. Þessir jöklar náðu niður undir sjávarmál í Fá- skrúðsfirði og Reyðarfirði og líklega einnig í Hellisfirði, Viðfirði og Vaðla- vík milli Reyðarfjarðar og Norðfjarð- ar (9. mynd) og sameinuðust víða megindal- eða skriðjöklum. Breiðdalsstig Eftir myndun jökulgarða Fáskrúðs- fjarðarstigs hlýnaði loftslag og skrið- jöklarnir hörfuðu inn Norðfjörð, Reyðarfjörð og Fáskrúðsfjörð. Sunn- an við þessa firði hörfaði brún megin- jökulsins inn fyrir núverandi strönd að minnsta kosti suður í Lón. A ný kóln- aði í veðri og brún skriðjöklanna varð um nokkurt skeið kyrrstæð eða gekk fram og jökulgarðar Breiðdalsstigsins mynduðust (10. mynd). Þegar jöklarnir hörfuðu frá jökul- görðum Fáskrúðsfjarðarstigs hafði sjávarborð lækkað um 12 m við jökulgarðana. Sjórinn fylgdi brún skriðjöklanna inn Reyðarfjörð og Fáskrúðsfjörð, en sunnar fylgdi sjórinn brún meginjökulsins inn í fjarðarmynnin. Hæð efstu fjörumarka við jökulgarða Breiðdalsstigs er nokkuð mismunandi í fjörðum Aust- fjarða, á bilinu 39-59 m y.s. (10. mynd). í Fáskrúðsfirði og Reyðarfirði eru ummerki jökulbrúnar frá þessum tíma all glögg í botni fjarðanna. í Eski- fjarðardal eru þessi ummerki einnig skýr, en í Norðfjarðardal eru þau ógreinileg. Það er sameiginlegt þess- um jökulgörðum, að þeir eru næstir innan við jökulgarða Fáskrúðsfjarðar- stigsins. Frá Fáskrúðsfirði og suður í Lón eru jökulgarðar Breiðdalsstigs ystu garðar í fjörðunum. Samkvæmt þessum niðurstöðum var brún megin- jökulsins þá komin inn fyrir núverandi strönd allt suður í Lón. Eins og fram kemur hér að ofan er hæð efstu fjörumarka við jökulgarða Breiðdalsstigs mismunandi, mest í botni Reyðarfjarðar (um 59 m y.s.) en minnst í botni Stöðvarfjarðar (um 39 m y.s.). Þessi mismunur stafar annars vegar af því hve stutt er á milli brúnar skriðjökla fjarðanna og megin- jökulsins vestan þeirra og hins vegar af mismunandi stærð (þykkt og lengd) skriðjöklanna. Þannig er hin mikla hæð efstu fjöru- marka í botni Reyðarfjarðar og Eski- fjarðar skýrð með mikilli nálægð meg- injökulsins og bælingar landsins af hans völdum. Daljökull án tengsla við meginjökulinn var á þessum tíma í Stöðvarfirði. Jökull þessi lá mun aust- ar en jöklarnir í Fáskrúðsfirði og í Breiðdal (10. mynd). Bæling lands í Stöðvarfirði var því minni og hæð efstu fjörumarka í botni fjarðarins er því aðeins um 39 m y.s. Þessu var svo öfugt farið í Berufirði, þar sem 74
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.