Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 35

Náttúrufræðingurinn - 1988, Qupperneq 35
verður að jafnaði ekki greint með ber- um augum. Yfirleitt eru þessi hraun- lög mjög ámóta þykk og mikill fjöldi ganga liggur þvert um þau. Sem dæmi um það má nefna að vestan í Hest- gerðismúla koma fram a.m.k. 14 gangar, talið frá og með Hestgerðis- kambi inn að Borgarhöfn eða að jafn- aði þrír gangar á kílómetra. A sama svæði má greina 19 hraunlög. Flestir ganganna stefna norðaustur-suðvest- ur, eru mismunandi þykkir, eða frá 1 og upp í 11,5 m, en meðalþykkt virðist vera um 5 m. Þó nokkrir gangar stefna sem næst hornrétt á áður nefnda ganga, en þeir virðast jafnan þynnri og yngri. Ljóst er að blágrýtis- myndunin hefur verið orðin mikið rof- in þegar Múlamyndunin lagðist yfir, því gangarnir standa sem bríkur upp í Múlamyndunina (1. mynd). Eitt hraunlag á þessu svæði sker sig verulega úr. Það kemur fram á fjalls- brún austan við Hestgerðishnútu í um 200 m hæð (yfirborð) og þaðan má rekja það austur eftir. Það er á foss- brún ofan við Smyrlabjargafoss, hverfur austur við Heinabergsjökul og er þar komið niður í um 40 m hæð um 8 km austan við Hestgerðismúla. Það lækkar því í átt til Heinabergsjökuls, en um raunverulegan halla þess skal ósagt látið þar eð ég hef ekki séð það nema í fjallabrúnum, sem snúa móti suðaustri. Bergið í þessu hrauni er ljósara á að sjá en í hinum. Þetta lag er víðast 18-22 m þykkt og grófstuðl- að. Það er áberandi mikið dílótt, bæði stór og þéttdílótt. Um 23% þess eru plagíóklasdflar um 3-8 mm í þvermál. Ummyndun er þó nokkur, og ólívín víðast orðið aðeins eftirmyndir (pseu- domorphs) eða þá að ekki er annað eftir en svartar málmklessur. Það er líka áberandi að ólívíndílar fylgja yfir- leitt stórum plagíóklasílum og fyrir kemur að pýroxendílar fylgja með. Einstaka stórir plagíoklasdflar eru beygðir á mjög sérstæðan hátt, eins og þeir hafi orðið fyrir hreyfingu á með- an þeir voru að myndast. Samsetningu þessa bergs má nokkuð ráða af tölu frumsteinda, sem hér segir: Plagíóklas 54,7% Pýroxen 27,4% Ólivín 5,6% Málmur 8,6% Myndbreytt og holufylling 3,7% Taldir voru aðeins 640 punktar í einni þunnsneið. Það er svo lítið að naumast getur talist marktækt, en er ábending þó. JÖKULBERG Skammt norðan við þjóðveginn vestur af Borgarhöfn og beint austur af Fífutjörn, kemur á tveim stöðum norðan við vestra Eibúa fram millilag milli blágrýtislaganna og fæ ég ekki betur séð en að það sé jökulberg, enda þótt það kunni að vera umdeil- anlegt. Annað jökulbergslag kemur fram fremst á fjallinu ofan við bæina í Borgarhöfn, og tel ég uppruna þess vart umdeilanlegan. Það liggur á fag- urlega heflaðri og jökulrispaðri blá- grýtisklöpp, og er mjög greinilegt að hinn rispaði flötur hverfur undir jök- ulbergið. I jökulberginu eru steinar úr blágrýti af mismunandi gerð og útliti, gabbró (2. mynd), liparít og jaspís- molar eru í því og mikið er um rispaða steina líka. Gangur einn um 4 m þykkur nær upp að jökulberginu, en annar þunnur fer upp í gegnum það. Hefur því jökulbergið orðið til milli þess að þessir tveir gangar tróðust inn. Hvort þetta jökulberg er frá sama tíma og jökulbergið, sem fundist hefur á nokkrum stöðum í blágrýtismyndun- 89
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.