Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1988, Side 40

Náttúrufræðingurinn - 1988, Side 40
HESTGERÐISMÚLI -=—Tertíer blágrýtismyndun __________ Mót myndananna Múlamyndunin ' Tertiary Basalt Formation ~~ Bottom of Múli Formation órT' Múli Formation 8. mynd. Hestgerðismúli og útbreiðsla Múlamyndunarinnar (teikn. Petrína Jakopsson eftir ljósm. og skissu höfundar). Hestgerdismúli and the exent of the Múli Formation. stað vestan í fjallinu er 10-15 m þykkt basaltlag milli neðsta jökulbergsins og lagskifta túffsins. í neðsta jökulberg- inu er nokkuð um gabbrósteina, sumir eru allstórir hnullungar. Efsti hluti jökulbergsins er sums staðar hrærður saman við gosmyndunina. Eins og þegar hefur verið drepið á, er stuðlaberg mjög áberandi í vestur- jaðri Múlamyndunarinnar og er Falla- stakkanöf þar fegurst. Hún blasir við vestan frá séð, þar sem hún gnæfir hátt í fjallsbrún með lóðréttum súlum í miðju, sem eru nokkrir tugir metra á hæð og alsettar þverrákum, „meitil- förum“ (chisel marks) (9. mynd), sem eru svo einkennandi fyrir stuðlaberg, en sem einnig koma víða fyrir í nú- tíma hraunum. Út til hliðanna verða stuðlarnir bognir og breytast loks í kubbaberg sem bendir til þess að kólnun hafi verið hröð. Á norðvestur horni fjallsins eru túfflögin á kafla um 20 m þykk og í þeim miðjum mislægi. Hallar neðstu lögunum um 24° til vesturs. Ekki verður annað séð en að þetta sé alger- lega staðbundið. Ofan á Fallastakka- nöf er jökulberg, en óhægt er um vik að skoða það og mót þess við stuðla- bergið í sjálfri fjallsbrúninni, eins og sjá má á 3. mynd. JARÐSAGA I hnotskurn gæti jarðsaga þessa af- markaða svæðis verið eitthvað á þessa leið, án þess að tilraun sé gerð til að tímasetja atburði: 1) Ár og lækir grafa dal í blágrýtis- myndunina. Setlög myndast í daln- um. 2) Jökull fyllir dalinn og leggst yfir landið. 3) Eldgos verður undir jökli og Múla- myndunin verður til. 4) Jökul leysir af fjallinu og Múla- myndunin byrjar að rofna. 5) Jökull leggst yfir í annað sinn, á síðasta kuldaskeiði. 6) Nútími. Land verður jökullaust fyrir um 10.000 árum. HVERNIG VARÐ MÚLAMYNDUNIN TIL? Þess var áður getið að Walker og Blake (1966) töldu að þessi myndun væri hliðstæð við Dalsheiði í Lóni, en þeir álitu hana vera hraun, sem runn- ið hefur niður dal undir jökli, en sú 94

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.