Náttúrufræðingurinn - 1941, Blaðsíða 94

88
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
ekki valdið tjóni. Samtímis er mikið Heklugos, sem vitanlega dró
að sér mesta athygli.
Þá eru Trölladyngjugosin talin og er hér litlu við að bæta.
Þó má geta þess, að þeir Eggert og Bjarni telja, í ferðabók sinni,
Trölladyngjur og Herðubreið í Ódáðahrauni, mikil eldfjöll: „Der
har sprudet en forfærdelig Ild i gamle Dage.“ Þetta hefðu þeir
tæplega gert, ef ekki hefðu farið sögur af gosum þessara fjalla.
Við megum ekki gleyma því, að þeir Eggert og Bjarni eru um
200 árum nær hinum sögulegu frásögnum um þessi gos heldur
en við og gátu því betur dæmt um þetta.
Það væri líka dálítið kynlegt, ef Trölladyngjur á Reykjanesi
hefðu gosið hvað eftir annað, á tímabilinu 1150—1510, en svo
hætt með öllu, en Dyngjufjöll, sem nú gjósa með litlu millibili
og öll bera augljós merki eldsumbrota frá fyrri tímum, hefðu
aldrei bært á sér allan þennan tíma svo í frásögur þætti færandi.
Þótt Þorv. Thoroddsen hallist á þá sveif, að Trölladyngjugosin
hafi verið á Reykjanesi, þá gerir hann það auðsjáanlega hikandi
og ég hygg, hann hefði litið öðruvísi á það mál, ef honum hefði
verið ljóst, að Trölladyngjur í Ódáðahrauni voru sama og
Dyngjufjöll. Ég tel þetta mikilsvert atriði og hefi álitið rétt að
benda rækilega á það, þótt ég telji ekki æskilegt, að nöfnum verði
breytt á ný í hið upprunalega horf á þessum slóðum.
Sumum kann að virðast, að ekki skipti miklu máli í hvorri
Trölladyngjunni gos þessi hafi verið, en þetta skiptir einmitt
miklu máli. Það hefir nokkura almenna sögulega þýðingu og get-
ur haft verulega þýðingu fyrir jarðfræði landsins, og auk þess
er ætíð skylt að leita hins rétta og hafa það er réttara reynist.