Náttúrufræðingurinn - 1941, Blaðsíða 47

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
41
DRANGEY
OG HVERNIG HÚN ER TIL ORÐIN
Okkur, sem aldir erum upp í Skagafirði, er hann minnisstæð-
astur eins og hann glóir í sólskini og sumarskrúða. Aldrei sést
betur en þá, hversu hann er „skrauti búinn fagurgjörður,“ eins
og skáldið kemst svo fallega að orði. Sé degi tekið að halla og
horft yfir Skagafjörð frá framhluta héraðsins og úr hæfilegri
■ fjallahæð, þá hefi ég notið þess bezt að horfa yfir joetta lang-
stærsta dalmyndunar-undirlendi landsins, grængróið og slétt, en
mjúkt eins og flosaður dúkur. Þá sést, að jpað er ísaumað líkt og
gullnum og silfurlitum þráðum, þar sem vatnsföllin Héraðsvötn
■cg Húseyjarkvísl bugðast milli grösugra eyja allt til sjávar.
Um þetta lykur svo fjallahringurinn, .víða með mjúkdregnum
línum, en á þó til oddhvassar eggjar og tígulega tinda. Nefni ég
hér aðeins hin þekktustu örnefni eins og Glóðafeyki, Mælifells-
hnúk og sjálfan Tindastól. í þessum sal er hátt til lofts og vítt
til veggja, en til norðurs sér til sjávar eins og um opnar dyr. Þar
blandast hafblikið geislaglóð hm'gandi sólar, svo hér er skreytt
með fegurra fortjaldi en mannleg hönd hefir eða mun nokkurn
tíma fá málað eða ofið.
En dyrnar standa ekki alveg auðar. Undir tjaldskörinni hillir
nokkra hamrakastala, er rísa hátt úr sjó eins og rammgerð
virki,- Þetta eru útverðirnir við innsiglinguna á Skagafjörð, eyj-
arnar Drangey og Málmey og svo Þórðarhöfði.
Ég gríp þar niður jarðsögulega, er ísland hefir að baki sér
langa æfi og Skagafjörður er að miklu mótaður því heildarsniði,
er hann nú hefir. Ef til vill hefir hann þá átt skógi klæddar
hlíðar og gróðursælt undirlendi, engu síður en Hólmurinn er
nú, en svo nefna Skagfirðingar sléttlendi fjarðarins. En það var
um þetta leyti farið að kólná í lofti. Langvarandi kuldatímabil,
sem kallað hefir verið ísöldin, var að ganga í garð. Jöklar settust
á hálendið og luktu síðan um landið eins og spangabrynja. Jökul-
tungur ókust ofan héruðin og á haf út. Þær sópuðu með sér gróð-
urmoldinni og öllu, er lauslegt gat talizt, og þær hefluðu jafnyel
upp hið fasta berg. Hversu lengi svo gekk verður ekki vitað, en
aftur náðu hlýindin yfirhöndinni og jökullinn hörfaði til baka