Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 25

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
17
ekki fjölyrt um hann liér, en vísað lil greinarinnar. Eftir því sen:
þar segir, virðist sú þurrð hafa staðið yfir í heilan sólarhring
eða meir, að meðtöldum þeim tíma, sem iáin var að þverra og
\axa. Að sögn bændanna í Árhrauni og á Kiðjabergi þvarr áin
þá miklu meir en nú siðast. Eftir iýsingu þeirra — sem ber fylli-
lega saman við frásögn séra Magnúsar, enda munu þeir hafa verið
heimildarmenn hans — virðist mestallur árbotninn liafa orðið
þurr og aðeins smáá runnið þar fram eftir dýpstu álunum. Hvergi
var þó vaðið yfir um. Þiá gekk maður langleiðina frá Gíslastöð-
um að Kiðjabergi ofan með ánni og sums staðar eftir þurrum
árbotninum. En er bann kom að Kiðjabergi, sem stendur alveg
á árbakkanum, höfðu heimamenn þar elcki tekið eftir neinum
verulegum breytingum á ánni. Til þess þurfti nokkra aðgæzlu,
því að allur farvegurinn var hulinn skrofi og erfitt að greina
tilsýndar, bvað var vatn og hvað ís. Var nú brugðið við og simað
að Selfossi til þess að frétta af ánni þar, og kom þá í ljós, að
þar var hún mjög þorrin og virtist „varla meiri en svo, að svar-
aði Soginu einu“. Þetta var í fyrsta sinn, sem það sannaðist, að
áin þyrri lengra niður eftir en fram með Hestfjalli.
Þenna dag var norðanstormur, bjart veður og börkufrost
Næsta veðuratbugunastöð við Hvítá var þá á Stóra-Núpi i Gnúp-
verjahrepp. Samkvæmt skýrslum Veðurstofunnar var lofthiti
þar þenna dag: kl. 8 -f16°, kl. 14 -h-12.4° og kl. 21 -f-15°. Frost
þetta kom nokkuð snögglega daginn fyrir þurrðina (þann dag
var Iofthili á St.-N.: kl. 8 0.2°, kl. 14 -^7.5° og kl. 21 -=-8°). Ekki
hefir vindurinn tafið framrennsli árinnar að þessu sinni, því að
hann stóð ofan eftir henni á breiddunum miklu, þar sem áhrifa
hans myndi mest gæta. Ihleðslu af völdum snjókomu er eklci
heldur lil að dreifa. En það er vandi Hvítár, eins og margra fleiri
vatnsfalla, að bólgna upp i frostum og þá mest, er þau koma
snögglega, eins og þetta frost. Bólgunni veldnr einkum grunn-
stingull, frauðkenndir ísbólstrar, sem vaxa út frá steinum og
klöppum upp í svellkalt vatnið og tefja framrás þess svo, að
hækkar í ánni. En þykkar breiður af íshröngli og krapkenndum
jökum skríða á yfirborðinu og draga úr straumhraðanum á
sama liátt og áður var lýst um krapskrið af völdum snjókomu.
í þetta slcipti, 1924, hefir framrennslið hjá Árhrauni eflaust
verið miklu minna en svara myndi vatnsmagni Brúarár einnar,
svo að hún lilýtur einnig að liafa bólgnað upp, enda á hún — þótt
Iindaá sé — vanda til þess í slikum frosthörkum, sem hér er um
að ræða.
2