Náttúrufræðingurinn - 1943, Blaðsíða 24

158
NATTÚRUFRÆMNGUrtlNN
Garðyrkjumaðurinn hefir eðlilega mestan áliuga á þvi, livernig
fjallágróðurinn þrífst á láglendinu. Sumar fjallajurtir verða þar
stórvaxnari en í heimkynnum sinum, ,en margar verða lágvaxnar
áfram i lágsveitunum eins og þær voru á fjöllunum og halda
blómasæld sinni. Stundum fara fjallajurtirnar á láglendinu að
íramleiða sterkju í stað sykurs og þola J)á ver bæði þurrk og
kulda en áður. Litla, taglega fjallamuran (Potentilla nitida) verð-
ur linvaxin og rengluleg ef hún er gróðursett i góðum jarðvegi.
Hún deyr oft á vetrum, og þó hún hjari Jdú blómgast hún litið. En
ef við ræktum Jiana í lélegum, þurrum sandjarðvegi móti sól
verður hún lág og þrýstin eins og uppi i fjöllum, blómgast vel
og Jjolir sæmilega veturinn. Við verðum að varast að gróðursetja
fjallajurtirnar i of góða mold. Sapomaria ocymoides t. d. vex ört
í góðri mold og myndar fagra Jjósrauða blómabreiðu skamman
tíina, en bræður liennar, sem vaxa liægar við lalcari kjör endast
miku lengur. Tegundir af mariuvöndum, gulllinöppum, lcross-
grösum o. fl. (Gentiana bavarica, Arnica montana, Senecia abro-
tanifolius og Sieversia reptans) l)era marglitt, undurfagurt blóm-
skrúð í fjalllendi og norðlægum löndum. En Jjær verða elclvi
nærri Jjví eins fallegar niður á láglendi eða sunnar á hnettinum,
meðal annars vegna Jjess að birtuskilyrðin eru þar öll önnur.
Litir láglendisgróðursins mundu ef til vill verða ögn sterkari,
ef við flyttum jurtirnar upp i háfjöllin og liorfðum á Jjær í fjalla-
birtunni, en lmn liefir að jafnaði minni öldulengd heldur en
birtan á láglendinu (l)láir geislar). En fjallablómin virðast
ekki aðeins litfegurri en bræður þeirra í dölunum, heldur eru
þau prýdd sterkari litum í raun og veru. Ræktun fjallagróðurs
á láglendi er enn á tilraunastigi. Við verðum að reyna að hæta
úr breytingunni á náttúruskilyrðunum með sérstökum jarðvegs-
blöndum, framræslu og annarri aðhlynningu. Gerðar Iiafa verið
all-víðtækar vökvunartilraunir á fjallajurtum, sem gróðursettar
voru á láglendi. Sömu tegundir voru vökvaðar ýmist með venju-
legu vatni, Jjéttaðri gufu (einskonar dögg) eða með vatni úr
hræddum snjó. Áhrifin virtust eldci alveg liin sömu, heldur
virtist vera lífeðlislegur munur á vatninu. Jurtirnar, sem
vökvaðar voru með snjóvatninu, blómguðust bezt. Þetta styð-
ur þá skoðun, að hinn mikli þroski sumra tegunda, t. d. Sie-
versia reptans, í jökulleir AlpafjaJla eigi rót sína að rekja til
snjóvatnsins sem vökvar J)ær. [„Þungt vatn“, sem nú er mikið
rætt um, virðist aftur á móti fremur draga úr þroska jurta].
Ekki megum við gleyma því, að steinhæðagróðurinn okkar er