Náttúrufræðingurinn - 1945, Page 17

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
159
mætti þá mæla á stöngunum, hve mikill snjór hefði safnazt á jökul-
inn og að sama skapi næsta haust, hve mikil leysingin hefði orðið á
sumrinu. Með endurteknum hornamælingum ætti einnig að sjást,
hve mikið stengurnar hefðu færzt úr stað, m. ö. o. rennsli og hraði
jökulsins.
Eftir heimkomuna lagði Steinþór þetta mál fyrir Rannsóknarráð
ríkisins og fékk heimild til að verja nokkru fé til undirbúnings rann-
sókna á Kötlusvæðinu. Þess má geta, að allar slíkar rannsóknir eru
örðugri og tímafrekari en í fljótu bragði mætti ætla, vegna þess hve
veðurskilyrði eru alla jafna erfið á jöklinum. Og þessar fyrirhuguðu
rannsóknir á Mýrdalsjökli eru einhverjar erfiðustu jökulrannsóknir,
sem nokkurs staðar liefur verið stofnað til. En þeim þarf iielzt að
halda áfram fram yfir næsta Kötlugos, sem má fara að búast við eftir
20—30 ár, ef að vanda iætur.
5. Veðurfar og úrkoma á Mýrclalsjökli. Veðurfar í Mýrdal er rnjög
svipað því, sem er sunnan undir Vatnajökli. Úrkoma á Fagurhóls-
nrýri í Öræfum er að meðaltali 1886 mm. á ári, en í Vík í Mýrdal
er úrkoman 2173 mm. á ári, þar al' 731 mm. á tímabilinu maí—sept.,
en 1442 mm. á tímabilinu okt.—apríl, þegar megnið af úrkomunni
safnast fyrir sem snjór á jöklinum. A Vatnajökli, vorið 1936, mældist
snjódýptin eftir veturinn 540 cm. í 1345 m. hæð, er svara mundi til
2770 mm. af vatni. Þar voru snjófyrningar frá árinu áður, 1934—35,
um 340 cm., og svarar það vel til þess, sem við fundum á Mýrdals-
jökli.
6. Eldvarp Kötlu. Eins og þegar er vikið að, sér engan greinilegan
stað gossöðvanna í Kötlugjá, eins og nú standa sakir. Þó er furðu
mikil skál í jökulhjarnið í norðvesturhorni jökulslakkans ofan við
Kötlukverkina. Af miðunum frá síðasta gosi, af lýsingu Austmanns
prests og lýsingum þeirra Jóns Ólafssonar, kennara, og Haralds í
Kerlingardal, er fóru upp að Kötlu vorið 1919, er enginn efi á því,
að aðaleldvarpið er li. u. b. beint norður af Hábungu á suðurhryggn-
um, en frá því opnast sennilega krókótt eldsprunga til norðausturs
og síðan norður á bóginn í stefnu á Austmannsbungu, eða ef til vill
upp í slakkann vestan undir henni. Hitt er svo ekki heldur víst, að
eldvarpið sé nákvæmlega á sama stað í einu gosi til annars, og stund-
um virðast gosmekkirnir vera tveir og jafnvel þrír samtímis.
6. Jökladeilin milli Kötlujökuls að austan og Sólheimajökuls að
vestan eru hvorki breið né greinilega mörkuð. Virðist því ekki þurfa
miklu að muna til þess, að hlaup geti farið vestur í Sólheimajökuls-
lægðina. Sennilega hefur þetta tíðum gerzt í fyrndinni, er Sólheima-