Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1952, Side 30

Náttúrufræðingurinn - 1952, Side 30
Finnur Guðmundsson: íslenzkir fuglar II Lómur (Colymbus stellatus Pontopp.) Lómurinn er náskyltlur himbrimanum og líkist honum mjög, hvað vöxt og lífshætti snertir. Stærðarmunur er þó mikill, því að lómurinn vegur aðeins 1—2 kg. í sumarbúningi er lómurinn hvítur að neðan, en mósvartur að ofan. Fremst á baki og á yfirvængþökum eru ávallt hvítir smádílar, og á öxlum, baki, yfirgumpi og yfir- stélþökum er líka oftast meira eða minna af hvítum dílurn eða dropum. Framan á hálsi er hann sótrauður, en á kverk, vöngum og hálshliðum öskugrár. Ofan á höfði er hann grásvartur (með svörtum fjaðrahryggjum) og á hnakka og aftan á hálsi svartur með hvítum langrákum. Nefið er hornsvart. Fætur svartir að utanverðu, en ljósgráir að innanverðu og á fitjum. Lithimna augans er vínrauð. Útlitsmunur eftir kynferði er enginn, en kvenfuglar eru yfirleitt heldur minni en karlfuglar. — Fuglar í vetrarbún- ingi eru ekki aðeins hvxtir að neðan, heldur og einnig framan á hálsi og á hálshliðum, á kverk, og á vöngum upp að augum. Að ofanverðu eru þeir mósvartir með þéttum, hvítum dílum. Og ofan á höfði og aftan á hálsi eru þeir dökkgráir með hvítum rák- um. Lómurinn er varpfugl í norðlægum löndum allt í kringum hnöttinn. Hér á landi er hann allalgengur varpfugl um allt land. í ritum um íslenzka fugla er því víða haldið fram, að lómurinn verpi hér aðeins á láglendi. Þetta er ekki að öllu leyti rétt. Að vísu er lómurinn miklu algengari sem varpfugl x lágsveitum en til heiða og fjalla, en eigi að síður er vitað, að lómurinn verpur hér í miðhálendinu á nokkrum stöðum. Meðal annars vcrpa' lómar i Þjórsárverum við Hofsjökul í allt að 600 xn liæð yfir sjó. Varp- stað velur lómurinn sér við tjarnir og vötn, jafnvel stundum við lygnar ár. í mótsetn- ingu við himbrimann verpur hann oft við sefi girtar smátjarnir eða grunnar flæði- tjainir, enda þótt þær séu fisklausar með öllu. í slíkum tilfellum verður lianu að sjálf- sögðu að sækja sér fæðu í nálæg veiðivötn eða til sjávar, og lætur hann sig ekki muna um að fljúga langar vegalengdir í þeim erindum. Yfirleitt má segja, að himbrimi og lómur útiloki hvorn annan, þ. e. a. s. verpi ekki við sama vatn eða tjörn. Enda er það algild íegla, að náskyldar fuglategundir þrífist ekki lilið við hlið, nema einhver veru- legur munur sé á lífsháttum þeirra. Oftast er hvert lómapar xit af fyrir sig eða aðeins eitt par við hverja tjörn. Þó er vitað um nokkra staði hér á landi, þar sem allmargir lómar verpa saman í byggðum (Krossvatn á Skarðströnd, Bxeiðamerkursandur). Hreiður gerir lómurinn sér á bökkum vatna eða tjarna cða í smáhólmum eða töpp- um nærri landi. Eins og hjá himbrimanum er það ávallt svo nærri vatnsboiði, að fugl- inn getur rennt sér beint af hreiðrinu út á vatnið. Og eins og hjá himbrimanum verð- ur oft bæld skriðbraut eftir fuglinn milli hreiðurs og vatns. Hreiðrið er mjög svipað hreiðri himbrimans, en minna (þvermál hrciðurlautar 27—28 cm, dýpt 4—5,5 cm). í hreiðrinu er oftast mcira eða minna af blautum mosa og mýrgresistægjum, sem fugl- inn reitir upp í kringum hreiðrið eða sækir í vatnið. Oft viiðist lómtxrinn draga til- tölulega meira af hreiðurefnum í hreiðrið en himbriminn. Eggin eru 2, mjög sjaldan aðeins 1. Þau eru miklu minni cn hiinbrimaegg, cn eins að lit og lögun. Um útungun- artímann er ekki vitað mcð vissu, en hann er talinn vera 24—29 dagar. Ekki er vitað, hve langur tími líður frá því, er ungarnir koma úr egginu, þar til er þeir verða fleygir.

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.