Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1952, Blaðsíða 19

Náttúrufræðingurinn - 1952, Blaðsíða 19
HVERFJALL 161 21. mynd. A: Tveir þverskurðir a£ sprengigígum á Aucklandeiði A Nýja Sjálandi, teknir úr ritum F. v. Hochstetters. B: Sprengigígur gerður á til- raunastofu af G. Linck. — A: Section of two tephra rings at Auckland, New Zealand. After F. v. Hochstetter. U: Tephra ring structure artificially produced by G. Linck. — (Úr Cotton 1944). meira en í Heklugosinu. Það hefur því ekki verið neitt smáræðisgos, sem myndaði Hverfjall. Nánar um myndun Hverfjalls Eins og fyrr getur, er Hverfjall hlaðið upp úr þunnum túfflögum, og eru lög þessi tiltölulega jafnþykk í gígveggjunum og upp á gíg- barm. Þessum lögum hallar alls staðar út frá gígskálinni. Nú er það svo, þegar gígveggir hlaðast upp í sprengigosi, að gosmölin fellur ekki aðeins utan á þá, heldur og innan á þá, og lægi gosmölin kyrr, þar sem hún fellur niður, ætti því lögunum að halla bæði inn og út frá gígbarminum (sbr. neðsta þversniðið á 21. rnynd). Þannig er og lagskipunin í sumum gígum, t. d. Rauðöldum suðvestan í Heklu. En hvernig stendur þá á því, að þetta er ekki svo í Hverfjalli? Þess hefur verið getið til, að fjallið hafi fyrst hlaðizt upp í uppmjóa keilu, eins og algengt er um eldfjöll, en síðar hafi efri hluti þessarar keilu sprungið í loft upp, líkt og Monte Somma árið 79 e. Kr. Þetta myndi geta skýrt lögun fjallsins og halla túfflaganna. En túffstabbarnir norðaustan fjallsins hafa eins og gígveggirnir sjálfir líka lagaþykkt neðan frá og upp úr, og ekkert sérstaklega þykkt lag er efst í þeim eða ofar í jarðvegssniðum, eins og vera ætti, ef efri liluti Hverfjallskeil- unnar hefði sprungið í loft upp. Sú skýring kemur því ekki til greina. Önnur skýring væri sú, að innhallandi lögin hefðu skriðið eða rofizt (eroderast) niður í gíginn, eftir að gosið hætti. Sú skýring er þó ekki fullnægjandi um gerð Hverfjalls. Ef við athugum þver- Nátlúrufrieðingurinn, 4. hefti 1952 11
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.