Náttúrufræðingurinn - 1956, Blaðsíða 11

HEILDARGEISLUN SÓLAR í REYKJAVÍK
73
lítið meiri en í Reykjavík og minni en í Fairbanks. Potsdam liggur
Jdó miklu sunnar á hnettinum eða á 52. breiddarstigi. Ástæðan gæti
verið móða sú, er oft liggur yfir löndum á þessari og svipuðum
breiddargráðum.
Frá Helsinki hef ég tölur yfir heildargeislun hvers mánaðar á
árunum 1928-1931.
Tafla III sýnir, hve miklar árasveiflurnar geta verið í heildar-
geisluninni í Helsinki, og þá sennilega líka við hverju megi búast
hér á landi. T. d. er geislunin í Helsinki 1 janúar 1930 l/3 minni
en í sama mánuði árið 1928, og í desember 1930 og 1931 er hún
helmingi minni en í desember árið 1929. Þá sýnir taflan, hve
geysimiklu meiri heildargeislunin er þar en hér, og munar þó
ekki miklu á breiddargráðum. Heildartalan hjá okkur er rúmlega
41 þús. cal/cm2 yfir árið, en í Helsinki 74—80 þús. cal/cm2, og yfir
vaxtartímann maí—september nemur geislunin hér rúmlega 28 þús.
cal/cm2, en þar rúmlega 56 Jdús. cal/cm2. Að vísu er óvíst enn, hve
miklar árasveiflurnar geta orðið hér, svo að verið gæti, að ár kæmu,
sem hefðu meiri geislun, en ef til vill líka minni geislun. En hvað
um það, Helsinki virðist fá hér um bil helmingi meiri heildar-sól-
argeislun en Reykjavík eða því sem næst. Það er því trúlegt, að sól-
argeislunin skipti allmiklu máli fyrir lífsskilyrðin á þessum tveim
stöðum.
Mælingar sem þessar geta, sé Jreim haldið áfram um lengri tíma,
haft hina margvíslegustu þýðingu fyrir almenna líffræði, náttúru-
fræði, læknisfræði o. fl. T. d. er það alþekkt, að fólk sólbrennur oft
meira á einum eftirmiðdegi í apríl eða maí heldur en á jafnlöng-
um tíma í júní eða júlí, sem eru þó að öllu jöfnu taldir sólríkustu
mánuðirnir. Enda kemur líka í ljós, að í apríl og maí ásamt septem-
ber er geislunin mest á hverja tímaeiningu.
Hugsanlegt væri að reikna út, hve mikið ljós þurfi í gróðurhús
á vetrum, svo að plöntur fái notið sín sem að sumri. Ef um sér-
staklega ljóselskar plöntur er að ræða, svo sem margar hitabeltis-
plöntur eru, t. d. bananar og orkideur, er þurfa meira og minna
sólskin allan daginn, ætti að vera hægt að reikna út, hve mikla við-
bótargeislun þær þyrftu, þegar skýjað er loft, til þess að njóta sömu
geislunar og heiðríkt væri.
Sjálfsagt er að hafa þessi atriði í huga við innflutning nytjajurta
til 'andsins. Það er ekki nóg að hafa svipaða úrkomu og hita, hitt