Náttúrufræðingurinn - 1956, Blaðsíða 12

74
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
er ekki síður mikilvægt, e£ ekki mikilvægara, að vita, hvert sé geisla-
magn á upprunastöðum plantnanna, svo og á hinum væntanlegu
lramtíðarstöðum þeirra, ella verður ljósþöríanni ekki fullnægt.
Þetta verður enn augljósara, þegar vitað er, að plöntur þrífast illa
og veslast jafnvel alveg upp, fái þær ekki nóg ljós. Og sé það haft
í huga, að plönturnar nýta aðeins um 0.1% af sólorku þeirri, sem
að berst, virðist enn sjálfsagðara að taka sólgeislunina með í reikn-
inginn við innflutning nytjajurta.
Víða er svo komið, að menn telja norðurmörk gróðursins frem-
ur takmarkast af ónógri sólgeislun heldur en hita einum saman.
I Finnlandi telja sumir t. d., að norðurmörk byggræktarinnar séu
meira háð dagsbirtunni, þ. e. heildargeisluninni yfir vaxtartímann,
heldur en liita og úrkomu. Svo mætti og sjálfsagt víðar telja.
Sumir hafa talið, að sólgeislunin eða „birtan“ hér á landi væri
mjög mikil, jafnvel meiri en t. d. sunnar á hnettinum, og ylli þar
um langur sólargangur og bjartar sumarnætur. Eftir geislamæling-
um tveggja síðustu sumra hér í Reykjavík að dæma, virðist þessi
liugmynd röng, geislunin hér er svipuð og sums staðar sunnar og
meira að segja miklu minni en á stöðum á svipuðum breiddargráð-
um. — Mælingarnar sýna líka, að geislunin er hæst að meðaltali
0.25 cal/cm2/mín og á einstökum dögum mest tæplega 0.5 cal/-
cm2/mín, en venjulega hefur verið talið, að geislunin við jörðu
væri 0.5—1.5 cal/cm2/mín (6). í ljós kemur, að geislunin hér í
Reykjavík nær aldrei þessu, ekki einu sinni lágmarkinu.
Ástæðan er eflaust sú, að hér er rakt úthafsloftslag, en á liinum
stöðunum er þurrara meginlandsloftslag eða öllu heldur, af því að
skýjahulan sé meiri hér en á hinum stöðunum, sem samanburður-
inn nær til.
Hvaða áhrif þessi litla sólgeislan hefur haft og kann að hafa á
lífið hér, menn og jarðargróður allan, er ósvarað, en hitt er víst,
að þau hljóta að vera mikil, jafnvel meiri en í öðrum löndum.
HEIMILDARIT - REFEIiENCES
1. Dannmeyer, F. 1930. Die deutsche Islandexpedition 1926/27. Deutsclie
Island Forschung 1930. Breslau.
2. Courvoisier, P., Wierzejewski, H. 1954. Das Kugelpyranometer Bellani.
Beitráge zur Strahlungsmethodik V. Archiv íur Meteorologie, Geophysik
und Bioklimatologie, Serie B: Allgemeine und biologische Klimatologie,
Band 5, 3.-4. Heft. .