Náttúrufræðingurinn - 1956, Qupperneq 5

HEILDARGKJSLL'N SÓLAR í REYKJAVÍK
67
Hér á landi mun heildargeislun sólar og gufuhvolfs lítið liafa
verið athuguð. Fyrst mun Þjóðverjinn Dannmeyer (1) hafa unnið
að geislamælingum á árunum 1926—27 í Aðalvík vestur. Voru
það nokkrar athuganir á magni útfjólubláu geislanna, gerðar að
sumarlagi og stóðu í tíu daga fyrra árið og hálfan mánuð hið
seinna. Eitthvað mun Bandaríkjaher á stríðsárunum og síðar
Veðurstofan á Keflavíkurflugvelli hafa fengizt við mælingar á
sólgeisluninni, án þess að frá því hafi verið skýrt. Reyndar munu
mælingar Bandaríkjahers flestar gerðar á heiðríkum sólskins-
dögum, en ekki, ef skýjað var loft.
Sumarið 1954 fékk ég mæla frá Eðlis- og Veðurfræðistofnun-
inni Davos í Sviss, til þess að mæla heildarmagn sólgeislunarinnar,
og veitti sjóðurinn „Heilsulind“ nokkurn styrk til kaupanna. Mæl-
ar þessir eru af svokallaðri „Bellani“-gerð og taldir hinir hand-
hægustu og þó fullkomnustu, sem völ er á, til mælinga á heildar-
geislun í sambandi við allar almennar líffræðilegar athuganir.
Mælarnir eru í stuttu máli þannig
(2,6): Ytra borðið er glerið H. Að innan
er lofttóm málmkúla G, hálffyllt litlausu
alkóhóli A. Við geislunina gufar alkóhól-
ið upp og þéttist niður í glerrörið R, sem
stendur aðeins upp úr alkóhólinu. Það
safnast síðan saman í glerörinu S, sem
markað er með ákveðnum lengdarein-
ingum. Síðan er lesið af, oftast einu sinni
á dag, tvisvar, ef þörf krefur, og loks er
margfaldað með ákveðnum töluþætti
(faktor), sem háður er hitastigi að nokkru og að litlu leyti vindi.
Geislamagnið fæst þá sem kalóríur/cm2 og mæliskekkjan á ekki að
vera yfir 3%.
Mælirinn, sem stendur um 20 m yfir sjávarflöt, er látinn vera
á bersvæði, svo að skuggar frá nálægum hlutum, húsum o. þ. 1.
trufli ekki, og hafa mælingarnar verið gerðar daglega síðan í júlí
1954 allt til þessa dags.
Mælingarnar hef ég tekið saman á eftirfarandi töflum og línu-
ritum: Fyrsta taflan (tafla I) sýnir það, sem fyrst og fremst er mælt,
heildargeislunina á hverjum degi og samanlagða geislun hvers mán-
aðar, reiknaða í cal/cm2. Síðan er meðaldaggeislun hvers mánaðar