Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 32

26
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
verið grafnar upp 6 beinagrindur úr henni í Wyoming-ríki í
Ameríku. Hefur einni þeirra verið stillt upp á safninu í Pittsburg.
Þórseðlubróðirinn er líkur þórseðlu í sköpulagi, en hefur verið
stærri skepna, allt að 27 metrar á lengd. Háls og rófa hefur verið
lengri og rófan odddregnari. Nasaholurnar hafa gengið út í eitt, og
hafa verið staðsettar uppi á milli augnanna. Dýrið hefur haldið mest
til í vatni og nærst á vatnajurtum. Þá má nefna Brachyosaurus eða
svokallað finngálkn. Eðla jressi lifði einnig í fenjum og í vötnum.
Hún var nokkru seinna uppi en þær eðlur, senr nefndar hafa verið.
Pjlómaskeið hennar hefur verið síðasti Jiluti Júratímans og uppliaf
Krítartímans. Rófa finngálknsins var stutt og gild, hálsinn langur
og framfætur nokkru lengri en afturfætur. í rauninni er finngálkns-
lieitið miklu fremur ættkvíslartákn en nafn á tegund, því að nokkr-
ar eðlutegundir liafa fundizt, sem látnar eru lrera nafn finngálkns-
ins, þar sem þær hafa líkst allmikið liver annarri. Hafa beinagrind-
ur af þeim fundizt Iræði í Norður-Ameríku og í Afríku. í Tenda-
gurufjöllum í Afríku hefur fundizt lteil beinagrind, vel úr garði
gerð. Samkvæmt mælingum beinanna, hefur Jengd dýrsins verið
22 metrar og 65 cm. Og er þá rófa og Iiáls meðtalin. Hálsinn út
af fyrir sig mældist 8 metrar og 78 cm. Hæðin er áætluð 11 metrar
og 78 cm. Munu skepnur þessar hafa lifað í dýpra vatni en fyrr-
nefndar tegundir. Finngálknið hefur því sannarlega ekki verið
neitt afstyrmi.
Þekktasti tröJleðlufundur í Evrópu er efalaust sá, þegar 23 stökk-
eðlu-beinagrindur fundust í Belgíu árið 1877. Jarðlögin, er þær
fundust í, voru frá Krítartímanum, eða um það Di 1 100 milljón ára
gömul. Stökkeðlan eða Iguanodon, eins og vísindamenn nefna hana,
hefur verið um 4 metrar á hæð og 10 metrar á lengd. Afturfæturnir
voru sterklegir og mun lengri en framfæturnir, en á þeim voru 5
fingur. Þumalfingurinn var ummyndaður í hvassan gadd, senr dýrið
hefur haft að vopni. Rófan var gild, höfuðið framdregið með horn-
kenndum skoltum framan til og voru þeir með hvössum jöðrum.
En aftan til voru tennur, sem dýrið notaði til að tyggja með fæðuna,
en hún var mestmegnis greinar af Araukaríu-tré. Araukaría, sem
kölluð er stofugreni á íslenzku, hefur þá verið algeng planta víða í
Evrópu. Nú vex stofugreni villt í Suður-Ameríku, í Ástralíu og á
Kyrrahafseyjum. I Evrópu er það löngu liðið undir lok. Ætlað er