Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 38

32
NÁTTÚRUFRÆÐ INGURINN
í sjó. Þær voru svipaðar slöngum að útliti, voru alþaktar horn-
hreistri og höfðu fjóra útlimi, sem líktust hreifum. Tennur höfðu
þær margar og beittar. Lengcl þeirra var um 10—15 metrar. Ekkert
bendir til þess að slöngueðlurnar hafi verið formæður núlifandi
slangna.
Það er engu líkara en að skapara lífsins hafi ekki nægt að fylla
höf og hauður af eðlum, sem margar hverjar höfðu hið fáránleg-
asta útlit, því á Krítartímanum eru þessi eðlukvikindi búin að fá
vængi, og leggja nú leið sína um loftin hlá, hópum saman. I fyrstu
hafa flugeðlurnar verið srnádýr, en þær liafa l'ærzt fljótt í aukana,
og voru í lok Krítartímans orðnar að lifandi svifflugum með átta
rnetra breiðu vænghafi. Beinagrindur slíkra flugdreka hafa fundizt
í Kansas í Ameríku. Húð flugeðlanna var ekki fiðruð; hún var
slétt og hreisturslaus. Og svo að lfkaminn yrði sem léttastur, voru
öll bein hol innan. Reiknað hefur verið út, að flugeðla með 7 metra
breiðu vænghafi, hafi ekki í'arið yfir 15 kg. að þyngd. Mörgum
finnst það torráðin gáta, að allar trölleðlurnar skyldu deyja út á
tiltölulega skömmum tíma, því að við upphaf Tertiertímans, fyrir
um það bil 60 milljónum ára, mátti heita að þær væru gersamlega
horfnar af yfirborði jarðar. Ein helzta skýringin á þessu er sú,
að víðtæk loftslagsbreyting hafi valdið hér miklu um. í lok mið-
aldar tóku fjallgarðar að rísa, innhöf fjöruðu út og landbrýr mynd-
uðust eða sukku í sæ. Við það breyttist stefna hlýrra hafstrauma.
í kjölfar þesara umbyltinga kom róttæk gróðurbreyting, en marg-
ar risaeðlur voru jurtaætur. En það er staðreynd, að ævi risaeðlanna
var öll, þegar miðöld lauk, hverjar svo sem orsakirnar hafa verið.
í þeirra stað byrjuðu að dafna tvær nýjar greinar á meiði hrygg-
dýranna: fuglar og spendýr, og gefa þær dýrheimi mun mildara
yfirbragð en hann hafði haft um langan aldur.
ÖIl myndamót í þessari grein hefur þekktur velunnari Náttúrufræðingsins,
Eyþór Erlendsson, gefið. Blaðið þakkar honum vinsemdina og vonar, að lesend-
ur megi vel njóta skemmtilegra mynda.
Ritstj.