Náttúrufræðingurinn - 1968, Blaðsíða 26

20
NÁTTÚRUFRÆÐINGURJNN
Sandrif og grynningar voru oft á milli ála, þegar lágt var í, svo
að sullsamt var að flytja þar vörur. Á vetrum var Þjórsá farin á ísi
nálægt ferjustaðnum. Þjórsá lokast fljótt á haustin á hinum grunna,
breiða, straumlitla aurakafla niðri í Flóa. ís liggur þar meirihluta
vetrar, þótt hún sé opin annars staðar. Það venjulega er, að straum-
vök hel/.t óslitin frá Búrfellshrönn að Urriðafosshrönn. Ófær með
öllu var áin í nokkra daga meðan hana var að leggja og svo aftur
við ísabrot.
Hjá Egilsstöðum, sem eru ofar en Sandhólaferja, er annar ferju-
staður, einmitt þar sem áin kemur út úr gilkjaftinum hjá Þjótanda
og tekur að slá sér út á sandinn. Þar var venjulegast lireint landa á
milli, og því hentugur staður til vöruflutninga, enda var ferjan
notuð mikið á 18. og 19. öld. Þegar vorverzlunarferðir stóðu sem
hæst, voru iðulega sundlögð þar á annað hundrað lirossa á dag.
Þá var ferja í Króki í Holtum, þ. e. a. s. núverandi Ásahreppi. All-
strangur ferjustaður. En olar að Kaldárholti í Holtum, var ferja
um nokkurt árabil, en þar er áin á sandeyrum í tvennu eða þrennu
lagi og því aðeins notliæfur ferjustaður fyrir smáskektu. Þá hefur
verið um margar aldir lögferja og er enn að Þjórsárholti í Gnúp-
verjahreppi á svonefndum Hrosshyl eins og áður er sagt. Nokkuð
strangur ferjustaður, en hentugur fyrir samgöngur í uppsveitum.
Margir erlendir ferðamenn hafa farið þar yfir Þjórsá.
Á liðnum öldum lögðu „reisendur“ gjarnan leið sína frá Geysi
þvert yfir Hreppa til Heklu.
Ferjumenn á Þjórsá tóku starf sitt alvarlega og bátarnir voru
traustir og þeim vel við haldið. Þetta kemur glöggt fram í erlend-
um ferðabókum um ísland. Lofsorði er allajafna lokið á ferju-
menn Þjórsár, dáðst er að stillingu þeirra og festu, í návist þeirra
breyttist langvinnur kvíði í öryggiskennd. En Þjórsá sjálf þótti
ærið éúrýnileg. Hún hefur líka tekið sínar fórnir, en þær geta þó
naumast talizt miklar, þegar tekið er tillit til alls þess manngrúa,
sem yfir hana fór. Hjálpar þar nokkuð að lundarfar manna er svo,
að menn þola vel að vera veðurtepptir við stórfljót, þó að þeir
uni ei að snúa frá eða hika við smáár, illfærar í vexti. Lögferjuna
á Þjórsá í Þjórsárholti nota nú fáir, eða aðeins þeir, sem ferðast
fótgangandi, á reiðhjóli og svo hestamenn, en þeir eru í algjörum
minnihluta, flestir eru á bílum og aka Jrá krókinn niður á brú.
Stærsti ferðamannahópurinn, sem notaði ferjuna að Þjórsárholti í