Náttúrufræðingurinn - 1971, Blaðsíða 20

224
NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
yfir hann. Ókleifur klettur er upp frá boganum að sunnanverðu.
Hjá steinboganum eru gangar úr líparíti og biksteini, og sjálfur
er hann úr bergi, sem líkist biksteini."
Næst kom ég að Barnafossi nokkrum sinnum sumarið 1963 og
skoðaði hann þá betur. Þá var sú breyting á orðin, að steinbog-
inn hjá líparítganginum var horfinn, brotinn af, en nú sást annar
steinbogi fáuin metrum ofar, og stóð sá vel upp úr vatni. Þessum
steinboga hafði ég ekki tekið eftir við fyrri kontu mína. Þó hef
ég síðar sannspurt, að hann hefur þá verið til, en líklega djúpt
vatn beljað yfir hann.
Báðir þessir steinbogar hafa verið á þröngri skoru, senr skerst
upp frá hylnum undir Barnafossi inn í hina tiltölulega breiðu og
ósléttu klappaflúð, sem fossinn hefur áður fallið fram af, dreifður
,,í mörgum smábunum“, eins og Þorvaldur Thoroddsen kemst að
orði. Skoran minnir nokkuð á gjána í Brúará, sem fyrr var frá
sagt, en er krókóttari, og ekkert vatn rennur uppi á börmum henn-
ar. Ef ég man rétt, hafði þessi skora lengzt sýnilega upp á við á
árabilinu 1958—63, en síðan hefur hún enn lengzt. Framan af
þessu tímabili féll öll áin í lágum, þverhníptum fossi niður í efra
enda skorunnar, þ. e. rétt ofan við efra steinbogann. En sá foss
hvarf um leið og skoran lengdist, og er nú svo komið, að ekki
getur talizt vera neinn eiginlegur foss í Hvítá, þar sem þó heitir
Barnafoss.
Þegar ég kom síðast að Barnafossi, 18. júlí 1970, virtist mér nýi
steinboginn lítið eða ekkert liafa breytzt síðan 1963 (4. mynd).
Hann er um 2 nr á lengd, en aðeins ýó m á breidd og með ávalan
Jirygg. Þennan dag stóð hann um mannhæð upp úr vatni for-
streymis, en nokkru lægra andstreymis. Um þykkt hans undir vatns-
borði verður ekkert sagt annað en það, að hæðarmunur þess að
ofan og neðan sýnir, að nokkuð kreppir hann að framrás árinnar.
Barmar skorunnar eru brattir niður að steinboganum, og verður
að teljast ófært yfir um ána á honum. Efni steinbogans er hið sama
forna blágrýti sem árgilið hefur gralizt niður í.
Eftir Jdví sem ég hef komizt næst af eigin athugun og fyrirspurn-
um um steinbogana á Barnafossi, fór fyrst að örla á neðra stein-
boganum, þeim hjá biksteinsganginum, milli 1920 og 1930. Fram-
an af beljaði áin mjög yfir hann, en það breyttist smám saman,
og Jiar kom, að hún fór öll undir hann, jjégar lítið var í henni.