Náttúrufræðingurinn - 1971, Blaðsíða 9

NÁTTÚRUFRÆÐINGURI N N
215
árjökli. Við það hefur hún minnkað svo, að farvegur hennar undir
Jökulgrindum er oft þurr, jafnvel að sumarlagi.
Syðri-Ófcera
Bergvatnsáin Syðri-Ófæra á Skaftártunguafrétti hverfur undir
hraunhaft á stuttum kafla skammt fyrir ofan mynni Álftavatns-
kvíslar. Þann steinboga hef ég ekki séð, en tek hér upp lýsingu á
honum úr Ferðabók Þorvalds Thoroddsens (1914, bls. 143), sem
var þarna í rannsóknaferð í júlí 1893. „Frá Álftavatni riðum við
fyrst upp mosavaxnar hraunbungur að Syðri-Ófæru; rennur hún
Jrar í gljúfri, er hún hefir skorið sér í hraunið, og fórum við yfir
hana á steinboga, sem er mjög einkennilegur; dálítill foss er í
ánni rétt fyrir ofan steinbogann og hylur undir, en hraunhaft yfir
ána fyrir neðan hylinn; hverfur áin öll undir hraunhaftið og spýt-
ist svo upp um margar holur fyrir neðan Jrað. Steinbogi Jjessi er
127 fet [42 m] á breidd.“
Þessi lýsing Þorvalds á steinboganum á Syðri-Ófæru gæti að
mestu leyti átt við steinbogann á Galtalæk, sem lýst var hér að
framan, og virðist einsætt, að hér sé um ájtekkar myndanir að
ræða. í báðum tilvikum hefur vatnsfallið holað laust jarðlag undan
hörðu hraunlagi.
Nyrðri-Ófœra i Eldgjá
Steinboginn, sem hér birtist litmynd af og er tilefni þessarar
greinar, er á Nyrðri-Ófæru, Jiar sem hún fellur í fossurn ofan í
Eldgjá á Skaftártunguafrétti. Um lýsingu á Eldgjá skal hér vísað
til greinar í J^essu riti eftir Sigurð Þórarinsson (1955), en steinbog-
anum er bezt lýst með myndinni. Hvort tveggja, gjáin og stein-
boginn, er hin mikilfenglegasta myndun sinnar tegundar hér á
landi, enda kemur nú orðið fjöldi ferðamanna til náttúruskoðunar
í Eldgjá á liverju sumri.
Helztu mál steinbogans, gerð eftir ljósmyndum og án nákvæmni,
eru: lengd 18 m, minnsta Jrykkt. 2 m og mesta hæð undir hvelf-
ingu 7 m. Breiddin er á að gizka 1,5—2 m. Hann er nær flatur að
of'an og ágæt göngubrú á ánni að öðru leyti en því, að heldur er
ógreitt að komast að honum, brött brekka upp að ganga austan