Náttúrufræðingurinn - 1971, Blaðsíða 47

N ÁTT ÚRUF RÆ ÐINGURINN
251
Evrópu vaxa þær oft langt frá sjó, ef ekki í algeru meginlands-
loftslagi. Því munu fáar þeirra vera hafsæknar í eðli sínu, heldur
verður að telja, að hið hafræna loftslag komi að einhverju leyti
í staðinn fyrir það nærloftslag, sem þær þarfnast. Kemur þetta
skýrt fram í útbreiðslu þeirra í hraununum.
Ia'tið verður fullyrt um uppruna Vestfjarðategundanna í land-
inu, nema það að mjög fáar eða engar jreirra virðast vera slæðingar
að uppruna. Steindór Steindórsson telur {rær flestar til svonefndra
ísaldarplantna, vegna hinnar sérkennilegu útbreiðslu, og víst verð-
ur því ekki neitað, að nokkrar þeirra geti verið þannig til komnar,
þótt ritbreiðsla þeirra sanni fátt í því efni. Flutningur þeirra frá
Grænlandi er nærtæk skýring, vegna nálægðar Vestfjarðanna við
það land. Þó mun aðeins rúmlega helmingur Vestfjarðategund-
anna hafa fundizt á Grænlandi, en þar á meðal eru þó flestir þeir
byrkningar, sem hér voru taldir. Flutningur með hafís frá fjar-
lægari heimskautalöndum er og engan veginn útilokaður.
5. Sjaldgœfar tegundir.
Að lokum sktdu hér taldar fáeinar sjaldgæfar tegundir, sem erfitt
er að flokka eftir landshlutum, vegna þess að þær vaxa flestar á
mjög takmörkuðum svæðum í ýmsum hlutum landsins.
Tegundirnar eru þessar: Skógfjóla (Viola riviniana), sifjarsóley
(Ranunculus auricomus), dúnhulstrastör (Carex fjilulifera), berg-
steinbrjótur (Saxifraga aizoon), þyrnirós (Rosa pimpinellifolia),
glitrós (Rosa afzeliana), fölvastör (Carex livida) og trjónustör
(Carex flava).
Það er áberandi, að margar þessarra tegunda hópast á takmörk-
uð svæði á Vesturlandi, Vestljörðum, Miðnorðurlandi og Aust-
fjörðum. Þetta eru því dæmigerðar miðsvæðategundir, eins og
Steindór Steindórsson hefur mótað það hugtak. Hins vegar eru þær
flestar fremur suðrænar (aðeins tvær koma fyrir á Grænlandi) og
því heldur ólíklegar til að hafa vaxið hér á jökultíma. Ekki benda
vaxtarstaðir þeirra heldur til slæðingsuppruna.
Hér hefur nú verið getið um 80 tegunda íslenzkra háplántna,
sem ætla má að séu sæleitnar að eðli, eftir útbreiðslu þeirra í land-