Náttúrufræðingurinn - 1977, Blaðsíða 15

ný uns aftur varð sig hinn 20. janúar
1977, sem nam um 32 cm. Að því
loknu tók land að rísa með svipuðum
hraða og áður. í þetta sinn reis land
innan Kröfluöskjunnar hærra en
nokkru sinni fyrr frá því fyrir gosið
í desember 1975, og átti ekki eftir
nema um 50 cm í hámarkshæð fyrir
desembergosið 1975 er mikið sig hófst
hinn 27. apríl 1977. Landið tók að
síga um hádegisbil og var sighraðinn
meiri en nokkru sinni fyrr. Sigið stóð
ylir í rúman sólarhring og náði alls
um 91 cm. Land tók að rísa aftur 30.
apríl og rís, þegar þetta er skrifað
(maí 1977) með svipuðum hraða og
áður eða um 7 mm/sólarhring þar
sem ris er mest.
Á neðri hluta 6. myndar má sjá
hæðarbreytingu lands í mælipunkti
F 5596, sem er í Leirbotnum skammt
norðaustur af stöðvarhúsi Kröfluvirkj-
unar. Þessi punktur er um 800 m frá
miðju þess svæðis, er mest hefur sigið
og risið, og eru hæðarbreytingar á
honum um 10% minni en á miðju
mesta ris- og sigsvæðisins. Sem við-
miðun er notað fastamerki að Arnar-
vatni við suðurenda Mývatns. Halla-
breytingar á stöðvarhúsi hafa verið
umreiknaðar í hæðarbreytingu til að
fá samfelldari mynd af hreyfingunni.
Greinilega má lesa þróun mála á
Kröflusvæði út úr þessu hæðarlínu-
riti. Land á þessum slóðum er í maí
1977 um 1,3 m lægra en það var fyrir
gosið í desember 1975.
Skjálftavirhni
Haustið 1973 og vorið 1974 voru
settir upp 3 smáskjálftamælar á Norð-
austurlandi. Mælarnir eru á Skinna-
stað í Axarfirði, að Grímsstöðum á
Fjöllum og á Húsavík. í júlí 1975 var
bætt við mæli í Reynihlíð, vegna
gruns um, að óvenjulegur órói væri á
Kröflusvæðinu. Þegar á leið kom í
ljós að skjálftavirkni var í reynd
óvenju mikil á þessu svæði og var þá
bætt við tveimur smáskjálftamælum í
viðbót, öðrum við vinnubúðirnar í
Kröflu og hinum í Gæsadal. Þessir
rnælar voru settir í gang í október og
nóvember 1975. Áður hafði verið
mælt á Kröflusvæðinu af erlendum
vísindamönnum. Við mælingar 1967
kom í ljós að svæðið var mjög virkt
og fundust 100 smáskjálftar á dag á
mæli, sem var staðsettur rétt við
Kröflu. Mælingar frá árunum 1968 og
1970 sýndu aftur á móti að virknin
var verulega minni og mældust ekki
nema um 20 skjálftar á 10 dögum
(upplýsingar frá Páli Einarssyni,
Raunvísindastofnun háskólans). Þess-
ar tölur eru að sjálfsögðu ekki sam-
bærilegar við þær tölur, sem nú eru
gefnar upp um skjálftavirkni á svæð-
inu, þar sem mælarnir voru ekki á
sama stað og nú og höfðu aðra næmni,
en benda þó á að virkni getur verið
mjög mismunandi frá ári til árs á hin-
um virku eldfjöllum landsins.
Samkvæmt upplýsingum Ragnars
Stefánssonar, Veðurstofu Islands,
komu mun fleiri skjálftar, með upp-
tök á Kröflusvæði, frarn á mælum á
Akureyri árið 1975 en ein 10 ár þar
á undan. Á árunum 1964—1974 voru
að jafnaði 4 skjálftar á ári, stærri en
2 á Richter á Kröflusvæði, en á árinu
1975 fram að gosinu í Leirhnjúk
voru þeir 45 að tölu.
í Reynihlíð er fylgst stöðugt með
þremur skjálftamælum, það eru mæl-
189