Náttúrufræðingurinn - 1977, Page 17

unnar. Með samanburði beggja línu-
ritanna á 6. mynd yfir skjálftafjölda
og landhæð innan öskjunnar má sjá
mjög greinileg tengsl. Skjálftar eru í
lágmarki eftir hvert landsig en fer að
fjölga þegar land hefur náð vissri hæð
og ná hámarki rétt áður en landsig
hefst.
1 öll skiptin sem skjálftavirkni rén-
aði á Kröflusvæði og land seig varð
vart við stöðugan titring (tremor) á
skjálftamælum. Þessi titringur hefur
yfirleitt verið túlkaður sem afleiðing
kvikurennslis neðanjarðar eða hraun-
rennslis á leið upp á yfirborð. Á 4.
mynd sést skjálftarit úr Reykjahlíðar-
mæli dagana 19.—20. jan. 1977. Auk
þessa kom einnig ávallt fram skjálfta-
hrina á sprungusveimnum utan öskj-
unnar nokkrum klukkutímum ellir
að landsig ltófst innan öskjunnar. í
lok september og í lok október 1976
svo og 20. janúar 1977 átti þessi
skjálftahrina upptök í Gjástykki sunn-
an og vestan Hrútafjalla. Eftir sigið
27. apríl 1977 varð aftur á móti rnikil
skjálftahrina á sveimnum sunnan
öskjunnar á milli Hlíðarfjalls og
Hverfjalls með miðju í Bjarnarflagi.
Við nánari athugun skjálftalínurita
hefur komið í ljós að þverbylgjur (S-
bylgjur) vantar í jarðskjálfta, er eiga
upptök sín eða fara í gegnum ákveð-
ið svæði i jarðskorpunni við Kröflu.
Þessi staður er á 3—7 km dýpi undir
jarðhitasvæðinu við Kröflu eða um
það bil innan þríhyrnings með liorn-
punkta í Leirhnjúki, Víti og stöðvar-
húsi Kröfluvirkjunar. Þetta sýnir að
á þessu svæði lilýtur að vera bráðið
eða hlutbráðið berg (kvikuhólf), sem
S-bylgjur komast ekki í gegrium (Páll
Einarsson, 1976).
Sp ru ngu h reyfinga r,
breytingar á jarðhitasvœðurn
Eftir gosið í Leirhnjúk í desember
1975 og í jteim jarðhræringum, sem
því voru samfara, varð vart við
sprungumyndanir og lneyfingar á
sprungum á Leirhnjúkssvæðinu og í
suður þaðan allt suður undir Hver-
fja.ll. Þessar hreyfingar voru mestar
næst Leirhnjúki og þar norður af, en
virtust fara minnkandi eftir því sem
sunnar dró. Stefna sprunganna var
yfirleitt um 20° til austurs frá norðri.
Gengið var kerfisbundið þvert á
sprungusveiminn á allmörgum stöð-
um og breytingar á einstökum sprung-
urn mældar bæði lóðréttar hreyíingar
eða misgengi svo og láréttar hreyfing-
ar eða bein gliðnun. Með því að
leggja saman breytingar á einstökum
sprungum má fá grófa hugmynd um
heildarhreyfingu sprungusveimsins á
viðkomandi stað. Á Leirhnjúks-
Kröflusvæðinu mældist lteildargliðn-
un vera um 70 cm og á einstökum
sprungum sáust misgengi allt að 60
cm. Sunnan öskjunnar á milli Náma-
ljalls og Mývatns var gliðnunin ein-
ungis 5—10 cm. 1 Kelduhverfi varð
hreyfingin mun meiri eða um 1,5 m
gliðnun á 30—40 sprungum ásamt
landsigi, er nam að minnsta kosti 2 m
(Oddur Sigurðsson, 1976; Eysteinn
Tryggvason, 1977).
Til þess að fylgjast með hugsanleg-
um lireyfingum á þessum sprungum,
var í febrúar 1976 komið fyrir mæli-
útbúnaði á 13 stöðum á svæðinu á
milli Reykjahlíðar og Námafjalls, á 9
stöðum við Leirhnjúk og 3 mælum
við Kröflubúðir. Rör voru fest niður
á sprungubarmana sitt hvoru megin
við sprunguna. Síðan var fjarlægðin
191