Náttúrufræðingurinn - 1977, Blaðsíða 16

arnir í Kröflu, í Reynihlíð og í Gæsa-
dal (2. mynd). Útskrift allra þessara
mæla er í Reynihlíð á einum stað og
eru þeir venjulega vaktaðir 24 tíma
á dag. Ef vart verður við skjálfta á
svæðinu, sem kemur fram á öllum
þessum mælurn, er hann staðsettur
eins vel og hægt er með beinum af-
lestri af línuritunum og auk jress er
styrkur hans áætlaður. Með þessu er
hægt að fylgjast með breytingum á
upptökum skjálfta svo og stærð
skjálftanna. Reynsla manna frá öðr-
um eldgosum liefur leitt í ljós að oft-
ast verða mjög tíðar og örar hræring-
ar skömmu áður og um leið og liraun
er að brjótast upp á yfirborð. Vart
varð við slíkan stöðugan titring fyrir
gosið í desember 1975 í Leirhnjúk,
fyrir síðasta Heklugos svo og I Surts-
ey. Vonir standa til, að með þessari
stöðugu vakt megi vara við yfirvof-
andi hættu af eldgosi. Erfitt er að
segja til urn það hversu langur við-
vörunartími gæti orðið. Hann gæti
orðið mjög stuttur en hann gæti líka
orðið nokkrir klukkutímar. Allavega
réttlætir þessi möguleiki að hafa vakt
á mælunum vegna fólksins og verð-
mæta, senr í húfi eru á Kröflu- og
Námafjallssvæði.
Til þess að hafa sem best yfirlit yfir
skjálftavirknina og þær breytingar,
sem á henni verða eru skjálftarnir
taldir daglega og fjöldi skjálfta á dag
á Reynihlíðarmælinum notaður sem
mælikvarði á virkni svæðisins. Þessi
fjöldi er breytilegur frá degi til dags
og hefur því verið horfið til þess ráðs
að mynda 5 daga hlaupandi meðaltöl
af þessum fjölda, til þess að fá yfirlit
yfir hina hægfara þróun í þessum mál-
um. Á línuritinu á efri hluta 6. mynd-
ar má sjá hvernig 5 daga meðaltal
fjölda skjálfta hefur breyst á undan-
förnum mánuðum. Upplýsingar unr
skjálftafjölda eru fengnar frá Páli
Einarssyni, Raunvísindastofnun há-
skólans. Hér eru eingöngu taldir
skjálftar, sem eiga upptök innan
Kröfluöskjunnar og ná ákveðinni
stærð á Reynihlíðarmælinum. Eru
þeir flestir svo litlir að þeir koma að-
eins fram á mælurn en finnast ekki
af fólki.
Af línuritinu sést að jarðskjálfta-
virkni á Kröflusvæðinu náði hámarki
skömrnu eftir miðjan janúar, en
minnkaði síðan jafnt og þétt. Eftir
miðjan janúar 1976 varð ekki vart við
neina skjálfta stærri en 3 á Richter-
kvarða. Smáskjálftavirkni hélst þó
nokkuð stöðug fram í maílok eða um
15 skjálftar á dag á nrælinum í
Reynihlíð. Síðan jókst smáskjálfta-
virknin verulega og sáust á nrælum
mest 135 skjálftar á dag hinn 21. sept-
ember, þá nrinnkaði skjálftavirknin
skyndilega á fáum dögunr og töldust
venjulega færri en 10 skjálftar á dag
allan fyrri hluta októbermánaðar en
þá jókst virknin aftur og komst 5 daga
meðaltalið upp í 94 lrinn 27. október.
Þá datt virknin aftur niður og var
meðaltalið lægra en 3 skjálftar á dag
allt fram í janúar 1977. Þá fer skjálfta-
fjöldinn enn vaxandi og nær hámarki
20. janúar, er hann nam um 100
skjálftum á sólarhring að meðaltali.
Eftir 20. janúar og fram undir mán-
aðamótin febrúar-mars 1977 eru
skjálftar mjög fáir, en þá fjölgar þeim
skyndilega og er fjöldinn á milli 100
og 130 að meðaltali fram að 27. apríl,
er gos og landsig verða á Kröflusvæði
og skjálftavirknin dvínar innan öskj-
190