Náttúrufræðingurinn - 1977, Blaðsíða 18

á milli þessara röra mæid með renni-
máli eða kastklukku upp á hundrað-
asta part úr mm. Þessar mælingar
hafa verið gerðar reglulega síðan. Frá
febrúar og fram í september 1976
mældist ekki marktæk breyting á mæl-
um á Námafjallssvæðinu en nokkrir
mælar við Leirhnjúk sýndu hægfara
gliðnun, er nam um 6 mm/mánuði.
Greinilega mátti sjá gott samræmi á
milli víddar sprungna á Leirhnjúks-
svæði og hæðar landsins. Þegar land
reis og skjálftum fjiilgaði gliðnuðu
sprungurnar. Þegar landið seig færð-
ust sprungurnar saman. Þessi hreyfing
sprungna á Leirhnjúkssvæðinu í takt
við landhæðarbreytingar innan öskj-
unnar er yfirleitt lítil eða örfáir mm.
Þó varð vart við breytingu, er nam
allt að 20 mm á einni sprungu suð-
austan Leirhnjúks.
Öðru máli gegnir um sprunguhreyf-
ingar, er urðu á sprungusveimnum
utan öskjunnar samfara sigi í öskj-
unni og skjálftavirkni í sveimnum.
Við sigin, er urðu í septemberlok og
októberlok 1976 svo og hinn 20. janú-
ar 1977 mynduðust sprungur og ný
hverasvæði í Gjástykki á svipuðum
slóðum og skjálftahrinurnar áttu upp-
tök sín. Varð heildargliðnun t. d. unt
1 m á jtessum slóðum við sigið 20.
janúar. Ekki er vitað hvort landsig
eða ris var samfara þessum hræring-
um, Jrví fáir mælipunktar eru í Gjá-
stykki.
Hinn 27. apríl 1977 hófust miklar
hreyfingar á sprungum á Námafjalls-
svæði samfara skjálftahrinu þar og
landsigi innan öskjunnar. Kl. 21 um
kvöldið sýndi sprungumælir á Grjóta-
gjá 9 cm gliðnun og er leið á kvöldið
og nóttina varð vart við víkkun
sprungna á allbreiðu belti, er náði að
vestan frá Grjótagjá en takmarkaðist
að austan af Krummaskarði, sem er
vestan til í Námafjalli. Um morgun-
inn 28. apríl mældist heildargliðnun
yfir jsetta svæði vera orðin urn 90 cm,
en sólarhring seinna hafði hún náð
rúmum 2 metrum. Hreylingin var
ekki jafndreifð yfir svæðið heldur tak-
mörkuð að mestu við eldri sprungur,
8—10 að tölu, á beltinu. Þrjár Jiess-
ara sprungna liggja í gegnum athafna-
svæði Kísiliðjunnar og varð Jrar tölu-
vert tjón bæði á húsurn og hráefnis-
Jjróm. Hreyfingar á sprungum mátti
auðveldlega rekja norður fyrir Hlíð-
arfjall og suður í gegnum Hverfjall
og í Dimmuborgir, en þar var hreyf-
ingin orðin verulega minni eða 10—
20 cm.
Á Jrriðja degi eftir að sprungu-
myndanir liófust við Grjótagjá dró
verulega úr hreyfingum á svæðinu.
Þó mældist nokkurra cm gliðnun
næstu daga. Virknin dreiíðist einnig
út til austurs og mynduðust sprung-
ur austur í Hverarönd austan Nárna-
fjalls en gliðnun á Jressum sprungum
var lítil miðað við undangengna við-
burði.
Meðan á Jiessunt hræringum stóð
voru sett upp allmörg fastamerki á
rnilli Mývatns og Hverarandar. Fjar-
lægð á milli Jjessara merkja er nú
mæld reglulega með málbandi og ætti
Jtannig að vera auðveldara að fylgj-
ast nteð sprunguhreyfingum heldur
en með Jjví að mæla einstakar sprung-
ur eftir að Jtær myndast.
Auk gliðnunarinnar varð verulegt
landsig á beltinu á milli Grjótagjár
og Krummaskarðs. Seig sú spilda um
1 metra miðað við svæðin sitt hvoru
192