Náttúrufræðingurinn - 1977, Blaðsíða 19

megin við. Þar virðist reyndar einnig
hafa orðið landris og mátti greini-
lega sjá að vatnsbakki Mývatns hafði
hækkað nálægt 25 cm við Reykjahlíð.
Svipað og í Gjástykki áður, urðu
einnig breytingar á hverasvæðunum í
Bjarnarflagi í kjölfar sprungumynd-
ananna. Um morguninn 29. apríl kom
í ljós að nýir hverir og gufuaugu
höfðu myndast á Krummaskarðs-
sprungunni sunnan þjóðvegarins.
Mikið jarðrask varð í sprungunni og
höfðu hverirnir opnast við misgengis-
stalla og jarðföll, er voru allt að 4 m
djúp.
Einnig varð vart við greinilega
þrýstingsaukningu í borholum í
Bjarnarflagssvæðinu.
Hinn kunni baðstaður Grjótagjá
var ein þeirra sprungna, er mest
gliðnuðu í þessurn viðburðum. Grjót
hrundi víða úr þaki og veggjum gjár-
innar, svo óvíst er um framtíð henn-
ar sem baðstaðar.
Aðrar vicelingar og athuganir
Auk þeirra mælinga og athugana,
sem þegar hefur verið fjallað um hér
að framan, eru framkvæmdar rnarg-
víslegar aðrar rannsóknir á Kröflu-
Námafjallssvæði. Yfirleitt eru þetta
langtímaathuganir, sem gefa ekki nið-
urstöðu fyrr en eftir margendurtekn-
ar mælingar í nokkra mánuði eða ár.
Má í þessu sambandi nefna nákvæm-
ar fjarlægðamælingar á milli fasta-
merkja bæði á Leirhnjúkssvæðinu og
í Gjástykki svo og við Námfajall. Út
úr þessum mælingum má væntanlega
fá vitneskju um heildarhreyfingu
svæðisins og þar með mæla landrek
beint. Á Kröflusvæði eru gerðar ná-
kvæmar þyngdarmælingar, sem þegar
hafa veitt mikilvægar upplýsingar til
túlkunar á eðli landriss og sigs innan
Kröfluöskjunnar. Fylgst er reglulega
með afli og efnainnihaldi borholu-
vatns bæði við Kröflu og í Bjarnar-
flagi og hafa þar komið fram rnark-
verðar breytingar, sem tengdar eru
eldvirkni og hræringum á svæðinu.
Sama máli gegnir um gassýni, sem
tekin eru úr hverum og gufuaugum.
Auk þess má nefna viðnámsmælingar,
sem gerðar eru annað slagið til þess
að fylgjast með breytingum á vatns-
gengd og hitastigi í jarðlögum.
Heildarniðurstöður þessara lang-
tímaathugana liggja yfirleitt ekki fyr-
ir ennþá. Þó hefur komið í ljós við
nákvæma lengdarmælingu, sem gerð
var í byrjun maí 1977 á milli fasta-
merkja á austurbakka Mývatns og á
Námafjalli, að þessi vegalengd hafði
lengst urn 2,15 m. Hefur þetta skeð
við gliðnunina, er varð eftir landsigið
27. apríl s.l., en þá mældist heildar-
gliðnunin á einstökum sprungum
rúrnir 2 metrar á milli Grjótagjár og
Krunnnaskarðs. Gott samræmi er á
milli þessara mæliaðferða og má jafn-
vel fullyrða að hér hafi landrek á
gliðnunarbelti verið mælt beint í
fyrsta skipti í sögu jarðvísindanna.
Orsakir jarðhrœringa
við Kröflu og Námafjall
Hér að framan hafa verið sett fram
margvísleg gögn, sem safnað hefur
verið á Kröflusvæði og víðar á Norð-
austurlandi undanfarna mánuði. Til
þess að geta gert sér einhverja hug-
mynd um eðli þeirra viðburða, er átt
hafa sér stað og eru enn að gerast á
þessum slóðum, er nauðsynlegt að
fella þessi gögn inn í eina heildar-
193
13