Náttúrufræðingurinn - 1977, Blaðsíða 49

Agnar Ingólfsson:
Smádýralíf og gróður
á sjávarfitjum við Gálgahraun
Sjávarfitjar eða sjávarflæðar nefn-
ast gróðurlendi við efri mörk fjöru,
þar sem háplöntur eru ríkjandi og
jarðvegur leirborinn. Sjór, oft meira
eða minna blandinn fersku vatni
fellur yfir sjávarfitjar annað slagið,
en þó mjög sjaldan yfir efri hluta
þeirra. Gróður fitja hefur allnokkuð
verið kannaður hérlendis (Jónsson,
1913, Steindórsson, 1954, Hadac, 1970),
en þó hefur lítið verið reynt að tengja
gróðurfar við sjávarstöðu og sjávar-
föll, enda erfiðleikum bundið víðast
hvar á landinu vegna ónógra upplýs-
inga um sjávarföll. Smádýralíf ís-
lenskra fitja hefur hins vegar ekki
verið kannað svo neinu nemi. Ákvað
ég því að framkvæma dálitla könnun
á gróðri og smádýralífi á fitjum við
Gálgahraun í Skerjafirði, og þá eink-
um útbreiðslumynstri einstakra teg-
unda með hliðsjón af sjávarföllum.
Sjómælingar íslands reka síritandi
sjávarstöðumæli í Reykjavíkurhöfn,
og hef ég gert ráð fyrir því að mæl-
ingar í Reykjavíkurhöfn eigi einnig
við aðstæður við Gálgahraun, enda
stutt á milli.
Aðferðir
Sett voru niður tvö snið þvert á
fitjarnar við Gálgahraun og voru tun
það bil 50 m á milli þeirra (ekki ná-
kvæmlega mælt). Á hverju sniði voru
mældar ut 11 stöðvar á 15 cm hæðar-
fresti. Spönnuðu stöðvarnar því 150
cm hæðarbil. Stöðvarnar voru auð-
kenndar með bókstöfum, og voru hin-
ar neðstu nefndar A, en hinar efstu
K. Stöðvar auðkenndar með sama
bókstaf voru í sömu hæð á báðum
sniðum. Hæð A stöðva var 3.20 m yfir
0-punkti Sjómælinga, en K stöðvar
voru í 4.70 m hæð. Á hverri stöð var
metin þekja hverrar plöntutegundar á
einum 1 X 1 m reit (að næsta prósentu-
tug), en í miðju hvers reits var sett
fallgildra. Fallgildra er plastmál, sem
grafið er ofan í jarðveginn þannig,
að barmar málsins eru í sömu hæð og
yfirborð jarðvegs. Þvermál opsins er
7 cm. í málinu eru formalínblanda,
en í um 3 cm hæð yfir því er komið
i'yrir fötuloki til þess að verja það úr-
komu. Dýr, sem eru á ferli í kringum
gildrurnar, eiga á hættu að falla ofan
í þær og drepast. Fjöldi dýra, sem
fæst í gildrur þessar, er einhver mæli-
kvarði á magn dýra í nágrenni gildr-
anna, en ekki er unnt að reikna fjölda
á flatareiningu út frá niðurstöðun-
um. Gildrurnar eru mjög misveiðnar
Náttúrufræðingurinn, 46 (4), 1976
223