Náttúrufræðingurinn - 1978, Blaðsíða 13

og vestan byggðarinnar finnst annað
öskulag í jarðvegssniðum (6. mynd).
Það er um 10—20 cm neðar en ösku-
lagið frá Rauðhálsum. Lagið er fín-
kornótt, gráleitt og 0.3—2.5 cm á
1 jykkt. Undir því eru iðulega lurkar
í mónum. Þetta lag var rakið að
Rauðamelskúlum, þar sem það er
nokkrir metrar á þykkt. Geislakols-
aldur þess er um 2600 ár (Kristján
Sæmundsson, 1966) og er Rauðhálsa-
lagið því nokkru yngra. í nær öllurn
þeim jarðvegssniðum sem athuguð
voru í Hnappadal korna fram glögg
litaskipti, sem verða einmitt um eða
rétt neðan við öskulagið frá Rauð-
hálsum. Neðan við það er svartur
mór, en ofan við brúnn mór (6.
mynd). Þessi litaskipti hafa verið tal-
in marka áhrif húsetu manna í land-
inu (Þorleifur Einarsson, 1974). Ofan-
greind atriði benda eindregið til, að
Rauðhálsahraunið hafi runnið um
eða skömmu eftir landnám.
ÞJÓÐSAGA OG
RAUNVERULEIKI
1 Sturlubók stenclur: „Þá var Þórir
gamall ok blindr, er hann kom út síð
um kveld ok sá, at maðr rþri útan í
Kaldárós á járnnökkva, mikill ok illi-
ligr, ok gekk þar upp til bæjar þess,
er í Hripi hét, ok gróf þar í stöðuls-
hliði; en um nóttina kom þar upp
jarðeldr, ok brann þá Borgarhraun.
Þar var bærinn, sem nú er borgin.“
Menn hafa ekki verið á eitt sáttir
hvort einhver sannleikskjarni væri í
þessari forneskjulegu sögn. Allir liafa
þó verið sammála um, að með Borg-
arhrauni eigi höfundur Landnámu
6. mynd. Fjögur dæmigerð jarðvegssnið sunnan Rauðhálsahrauns. Staðsetning sniða
er sýnd A 5. rnynd. — Four typical soil projiles jrom the area south of Rauðhálsar
in Hnappadalur. Localions oj profiles are shown on Fig. 5.
139