Náttúrufræðingurinn - 1978, Qupperneq 23

Ævar Petersen:
íslenskar teistur endurheimtar
við Grænland og erlend teista
við Island
Teista er svartfuglstegund, sem al-
geng er við ísland. Hún verpur allt
umhverfis iand (Finnur Guðmunds-
son 1953), þar sem skilyrði til varps
eru fyrir hendi. Teistur sækjast eink-
um eftir að verpa í urðum eða klett-
um með sjó fram, eða þá í eyjum.
Hörring (1937) safnaði teistum við
Island og kornst að þeirri niðurstöðu,
fyrstur manna, að íslenskar teistur væru
nægilega frábrugðnar teistum annars
staðar í heiminum til að réttlæta, að
um sérstaka deili- eða undirtegund
væri að ræða. Gaf Hörring íslensku
deilitegundinni vísindaheitið Cep-
phus grylle islandicus. Nokkuð er á
reiki, hversu margar deilitegundir eru
taldar innan tegundarinnar Cepphus
grylle. Salomonsen (1944) taldi teg-
undina hafa 7 deilitegundir, en Storer
(1952) áleit aðeins 6 jDeirra réttlætan-
legar. Að auki taldi Agnar Ingólfsson
(1961) færeyskar teistur ekki nægi-
lega frábrugðnar teistum á Bretlands-
eyjum og í Skandinavíu, til þess að
þær gætu talist sérstök deilitegund,
eins og Salomonsen (1944) hélt frarn.
Hvað íslensku deilitegundina snertir
hins vegar, hafa rannsóknir Salomon-
sens (1944), Storers (1952) og Agnars
Ingólfssonar (1961) sannreynt gildi
hennar, enda eru einkennin oftast
ótvíræð og áberandi, hvort heldur er
að vetri eða sumri. Á þetta einkum
við urn fullorðnar teistur. Það sér-
einkenni, sem I-Iörring kvað íslenskar
teistur liafa, var svartur taumur á
ytri fjaðrajöðrum svokallaðra stór-
þaka í hvíta vængreitnum. Þetta ein-
kenni sést vel á 1. mynd með grein
Finns Guðmundssonar frá 1953 um
lifnaðarhætti teistunnar.
Utan varptíma sjást teistur með
ströndum fram umhverfis landið, svo
sem komið hefur í Ijós í hinum ár-
legu fuglatalningum, sem Náttúru-
fræðistofnun íslands skipuleggur milli
jóla og nýárs (óbirtar upplýsingar á
Náttúrufræðistofnun). I reynd gætu
þessar vetrarteistur verið bæði af ís-
lenskum og erlendum uppruna. ís-
lenskar teistur ltafa þó löngum verið
taldar algerir staðfuglar (sbr. Timm-
ermann 1949, Finnur Guðmundsson
Náuúrufræðingurinn, 47 (3—4), 1977
149