Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 66

£
o
C/3
V-
O
£
<D
bö
O
B
1
E
3
u
:0
E
«o
00
W
U.
ðl8o
12. mynd. Mælingar á súrefnissamsætum í seti frá mörkum krítar- og tertíertímabilanna sýna
að miklar sveiflur eru við mörkin. Þær má túlka sem mjög snögga og skammvinna kólnum, sem
sennilega hefur varað tugi eða hundruð ára, en síðan hefur veðurfar orðið mildara aftur (Herman
1990).
það er ekki aðeins stærð loftsteins eða
halastjörnu sem ákvarðar hversu mikil
áhrifin á lífríkið verða af völdum
áreksturs, heldur skiptir einnig gerð
jarðlaganna á árekstursstaðnum mjög
miklu máli. Arekstur við basaltskorpu út-
hafanna og meginlandsskorpu er til-
tölulega meinlaust fyrirbæri í samanburði
við þá óáran sem hlaust af árekstri á
brennisteinsríkt efnasetið. Það er því
framundan mikilvægt verkefni að kanna
jarðefnafræði landsvæða þeirra sem voru
í brennidepli þegar miklir árekstrar loft-
steina eða halastjarna urðu á öðrum
skeiðum í jarðsögunni. Þannig er mikill
útdauði á mörkum frasnían-fammenían, á
seinni hluta devonlímabils fyrir um 367
milljón árum, talinn tengdur Siljan-
gígnum í Svíþjóð. Gígurinn er 52 km í
þvermál og er um 368 milljón ára gamall.
Einnig er útdauði sá sem markar lok
tríastímabilsins fyrir 208 milljón árum
tengdur Manikouagangígnum í Kanada,
sem er 210 ± 4 milljón ára gamall. Ef við
lítum aftur á I. mynd kemur fram um 26
milljón ára tíðni sem bæði útdauði og
60