Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 64

Náttúrufræðingurinn - 1993, Blaðsíða 64
10. mynd. Fyrsta nærmynd sem tekin hefur verið af loft- steini úti í geimnum. Þetta er loftsteinninn 951 Gaspra, sem er um 20 km langur og 12 km á breidd. Myndin er tekin úr 16.200 km fjarlægð frá Galileo-gervi- hnettinum, hinn 29. október 1991. Á yfir- borðinu má sjá marga gíga. Gaspra er loft- steinn af S-gerð, í belti smástirna milli reikistjarnanna Mars og Júpíters. Myndin er frá Jet Propulsion Laboratory, NASA. sprengigosa. Hér verður oxun, þar sem brennisteinsgas gengur í samband við hýdroxíð og peroxíð og myndar þannig úða af nær hreinni brennisteinsýru. Ef úðanum er dreift jafnt um allan hnöttinn samsvarar það um einu til tveimur grömmum á hvern fersentimetra af yfirborði jarðar. í heiðhvolfinu hefur brennisteinsúði eða -ar geysileg áhrif á hitaorku sem berst frá sólinni og streymir í gegnum lofthjúpinn. Brennisteinsúðinn eykur endurkast varmageislunar út í geiminn og einnig fer töluverður varmi í að hita upp úðann í heiðhvolfinu. Brenni- steinshjúpur sem er svipaður að magni og við höfum áætlað hefur því mikil áhrif á geislaorku og yfirborðshita jarðarinnar. Þar við bætast áhrif bergryks sem myndast við sprenginguna, en heildamiðurstaðan er mikil kæling á yfirborði jarðar, eins og sýnt er í tveimur dæmum á 11. mynd. Við áætlum að brennisteinsúðinn á mörkum krítar og tertíers sé að magni til tveimur til þremur stærðargráðum (þ.e. eitt hundrað til þúsund sinnum) meiri en brennisteinsúðinn frá gosinu í Tambora- eldfjalli á Indónesíu árið 1815, stærsta sprengigosi sem sögur fara af. Tambora- gosið hafði áhrif á loftslag um allan heim og á austurströnd Bandaríkjanna varð til dæmis vart við frost alla sumarmánuðina árið eftir, sem lifir í sögunni sem „árið án sumars". Er þá nokkur fótur fyrir því að kólnað hafí svo snögglega á mörkum krítar- og tertíertímabilanna? Það er einkum tvennt sem bendir til að svo hafi verið. I fyrsta lagi sýna súrefnissanrsætur í ígulkerum, 58
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.