Samvinnan - 01.03.1949, Blaðsíða 22

Á förnum vegi
ANNARS staðar í þessu liefti eru birtar
myndir frá samkeppni, er efnt var til
fyrir forgöngu sænsku kaupfélaganna, um
hagnýta' og smekklega gerð liúsgagna og ann-
ars heimilisbúnaðar. Þessi samkeppni er eng-
an vegin einangrað fyrirbrigði í Svíþjóð.
Hún var einn liður langrar og vel skipu-
lagðrar .starfsemi, sem hefur það markmið,
að gæta ■ hagsmuna heimila og neytenda að
þessu leyti einnig. Sænsku kaupfélögin líta
ekki svo á, að lilutverk þeirra sé einungis
það, að útvega félagsmönnum sínum ein-
hverjar vörur við sanngjörnu verði — held-
ur telja þau — pg það með réttu —, að þeim
beri að JbÍynna að því, að vörurnar séu
ósviknar í hvívetna, og félagsmennirnir fái
sem bcztan varning fyrir fé sitt. Reynslu-
stofnanir og eftirlitsmenn kaupfélagasam-
bandsins eru sífellt að reyna alls konar vör-
ur, prófa fæðugildi matvara og liagnýti bús-
áhalda, styrkleika og gagnsemi húsgagna og
jafnframt að leita að sem listrænustum form-
um á hagnýtum hlutum. Framleiðsla sam-
vinnuverksmiðjanna er síðan samræmd þeim
niðurstöðum, er þannig fást, öffugri fræðslu-
starfsemi og 'auglýsingastarfsemi er lialdið
uppi, til þess að kynna kaupfélagsmönnum,
hvaða vörur sérfróðir menn telja bezt hæf-
ar, og þannig er eftirspurn aukin eftir þess-
um varningi og jafnframt stefnt að því, að
sem flest heimili landsins eignist hagnýtan,
smekklegan og samræmdan búnað.
ÞESSI starfsemi er mjög mikilsverð fyrir
þjóðfélagið í heild. Hún stuðlar að því,
að bæta smekkvísi og hagsýni fólks, auðvelda
því að fá verðmæti fyrir peninga sína og
forða því, að fjármunum sé eytt fyrir gagns-
litla og auðvirðilega muni. Hún er trygg-
ingarstarfsemi fyrir samvinumennina í land-
inu, og hún sýnir mjög glögglega eðli sam-
vinnustarfsins og menningarhlutverk þess. í
samræmi við þessa leit að hinu bezta, er unn-
ið markvíst að því — bæði í Svíþjóð og
nokkrum öðrum löndum —, að taka upp
eitt allsherjar-vörumerki fyrir alla samvinnu-
framleiðslu, hvort heldur einstök kaupfélög
eða samvinnusamböndin standa að henni.
Þetta samvinnumerki sýnir viðskiptamann-
inum þegar uppruna varningsins, og það á
að vera honum trygging fyrir því, að til
verksins hafi verið vandað og verð sé sann-
gjarnt. Þar sem mikil rækt er lögð við vöru-
könnun og gæðapróf, eins og í Svíþjóð, hlýt-
ur slík auðkenning samvinnuframleiðslunn-
ar að verða til þess að auka álit samvinnu-
skipulagsins og örva eftirspurn og sölu.
Brezku kaupfélögin hafa nú tekið upp alls-
herjar-vörumerki fyrir framleiðslu sína og
auglýsa það rækilega. Þau líta réttilega svo
á, að samvinnumönnum beri að benda
greinilega á það, hvaða varningur sé frá
þeim kominn. Framleiðsla samvinnumanna
standist í hvívetna samkeppni við einkafram-
leiðslu og hún vinni sífellt á í heilbrigði sam-
keppni.
ATHUGANDI væri vissulega, að samræma
auglýsingastarfsemi og vörumerki is-
lenzkrar samvinnuframleiðslu, stofna vöru-
merki samvinnumanna, sem greinilegt væri
á allri framleiðslu samvinnuverksmiðja, livort
sem í lilut eiga einstök kaupfélög eða Sam-
bandið. Slíkt mundi verða trygging fyrir
neytendurna fyrir vöruvöndun, og aðhald
fyrir j)á, sem að framleiðslunni vinna, að
vanda verk sitt og rýra aldrei álit sam-
vinnumerkisins með lélegri vinnu. Líklegt
má telja, að allri samvinnustarfsemi væri
styrkur að slíku samræmdu kerfi.
Kjarabæturnar geta byrjað heima.
Allmikið er nú um það rætt, að erf-
itt sé að lifa hér í landi vegna dýrtíðar
og vísitölufestingar, og vist er það
sannmæli, að þrátt fyrir allar „kjara-
bætur“ liðinna ára og samkeppnina
um heiðurinn af þeim, virðist dýrtíð-
inni ganga greiðlega að gleypa þær all-
ar. Margir sjá nú, að lítill hagur er að
því að fá sífellt fleiri krónur, meiri
hagur væri að því að fá krónur, sem
keyptu meira verðmæti.
Þetta ástand allt hefur gefið vini
okkar Jóni Jónssyni borgara tilefni til
þess að benda á, að kjarabætur geta
vel byrjað heima, með þvi að velta
hverri krónu tvisvar áður en henni er
eytt, reikningshaldi yfir útgjöld og að-
gæzlu um það, að kaupa vörurnar þar,
sem jiær eru ódýrastar. Þegar að því
er komið, að erfitt er að láta tekjurn-
ar hrökkva fyrir útgjöldum, rennur
upp fyrir mönnum í ríkara mæli en
fyrr, livers virði samvinnuskipulagið
er fyrir heimilin. Endurgreiðsla á
vörukaup ársins hjá kaupfélaginu,
þótt lítil liafi þótt í peningaflóðinu,
er nú kærkomin, og menn gera sér þá
frekar far um að verzla ekki utan
kaupfélagsins og verða þannig af end
urgreiðslu.
Allt þetta segist Jón Jónsson nú
íhuga vel og vendilega er hann situr
heima við með konu sinni og fer yfir
heimilisbókhaldið hjá henni og víst
mættu margir taka hann sér til fyrir-
myndar í þessu efni.
Borgararéttur minksins.
Enn hefur ríkisborgararéttur
minnksins verið til umræðu á Alþingi
og menn hafa ekki frekar en venja er,
þegar um veitingu ríkisborgararéttar
er að ræða, orðið sammála.
Allmargir vildu láta gera minnkinn
landrækan, banna allt minnkaeldi og
greiða verðlaun fyrir unnin dýr.
Aðrir stóðu með minnkinum, og
hefur sjálfsagt dreymt drauma stóra
um j)á tíð, er sú sjón, er getur að líta
hér að ofan, verður að veruleika. Og
víst er um jjað, að með núverandi
verðlagi á minnkaskinnum er hætt við
að sú veruleikatíð renni seint yfir okk-
ur, a. m. k. ekki fyrr en minnkurinn
gengur sjálfala í flestum byggðum
landsins og menn þurfa ekki lengur
að skrifa gjaldeyrisnefndinn um pels
handa konunni og meðtaka gulan
miða, heldur eiga J)ar allt undir skot-
fimi og áræði. Mun ýmsum jiykja
seinni kosturinn fýsilegri.
Þú góða, gengna tíð.
í nýlegri skýrslu um bílaeign lands-
manna kom berlega í ljós, að gamli
bíllinn á sér nú orðið fylgjendur fá í
landi hér. Splunkurnýir lúxusar voru
þar í gífurlegum meirihluta, en gamli,
góði bíllinn virðist vera að hverfa úr
sögunni.
Laun heimsins eru vanþakklæti. Sú
var tíðin, að liann þótti fínn. Nú er
ekki nóg með það, að fáir vilja eiga
hann og fóðra lengur, heldur hefur
sérstök nefnd verið sett til höfuðs hon-
um til þess að innheimta skatt af
lionum, ef eigandinn vill ekki setja
hann á einn veturinn enn, heldur
koma honum af sér fyrir sanngjarnan
pening.
22