Samvinnan - 01.03.1949, Blaðsíða 26

SAMVINNUMAÐUR
(FramhalcL af bls. 13)
sem að vera?“ „Til dæmis ærnar, sein eg gat
um áðan; þér takið alltaf ær á haustin, en
það getur kaupfélagið ekki enn. Þér skuluð
fá ærnar í haust, ef eg fæ hvalinn." „Er þá
ekki betra að verzla við mig en kaupfélagið,
þar sem eg tek fleiri vörutegundir, og lána
þar að auki viðskiptamönnum mínum, þegar
þeim liggur á? Það er ekki fyrir aðra en efna-
menn að verzla við þetta kaupfélag. Fátækl-
inga hrekur það frá sér allslausa. — Þú skalt
fá svo mikinn hval, sem þú villt, og allt ann-
að, er þig vantar, ef þá flytur viðskipti þín
öll til mín." Kaupmaður drap fingrunum á
borðið til áherzlu orðum sínum.
BÓNDI liugsaði sig um andartak, en sagði
svo, og lagði áherzlu á orðin: „Ekki geri
eg það. Kaupfélagið hefur sett sér það tak-
mark að afnema skuldaverzlun; eg er því
sammála. Deildarstjórinn gerði rétt, þegar
hann neitaði mér um úttektarleyfið, þar sem
eg hafði engri greiðslu að lofa í móti. Um-
boðsmaðurinn gerði einnig rétt, að láta ekki
úti vöru, sem engin úttektarlieimild var fyr-
ir. Báðir fóru eftir þeim reglum, er þeim
voru settar, reglum, sem eg viðurkenni rétt-
ar og hef sjálfur samþykkt. — Það er betra
að svelta, en skulda." „Því í ósköpunum er-
uð þér þá að leita til mín — ef þér fáið
hvalinn, þá skuldið þér, ef þér takið hann
ekki, þá sveltið þér, skuldlaus — þér getið
kosið.“ „Þakka yður fyrir, eg kýs hvalinn, og
ætla mér ekki að skulda yður neitt um næstu
áramót, þá eru reikningslok." „Jæja, karl
minn, þér skuluð fá hvalinn,“ sagði kaup-
maður og brosti, en bætti svo við með al-
vörusvip: „Og þér getið leitað til mín aftur,
ef yður liggur á.“ „Þakka yður fyrir, eg vona,
að eg þurfi aldrei um það að biðja, sem eg
get ekki borgað að fullu — á endanum." —
Kaupmaður skrifaði nokkur orð á blað, fékk
bónda það og mælti: „Gott og vel, gott og
vel, þetta skuluð þér fá pakkhúsmanninum
— og verið þér nú sælir." „Verið þér sælir, og
þakka yður fyrir," sagði bóndi, tók þétt í
útrétta liönd kaupmannsins og hvarf út úr
dyrunum.
Grímur Grímsson.
FYRSTI HEIMSBORGARINN
(Framhald af bls. 11)
legt við það, að £á áheyrn hjá forset-
anum, e£ maður hefur eitthvað merki-
legt fram að bera, en það sem er ein-
stætt við áheyrn Garry Davis er það,
að dvalarleyfi lians í Frakklandi var
útrunnið hinn 21.desember.Lögreglu-
stjórinn í París hafði að vísu tilkynnt,
að hann mundi framlengja dvalar-
leyfið enda þótt Garry hefði ekkert
vegabréf og engin skjöl, sem sýndu
þjóðerni hans og uppruna, en Garry
hafði harðneitað að taka þessu vin-
samlega tilboði. í stað þess bað hann
um áheyrn lijá forsetanum til þess að
tilkynna honum að hann gæti ekki
tekið i móti opinberu dvalarleyfi í
landinu því að slíkt athæfi stríddi í
móti grundvallaratriðum alheims-
borgarahugsjófiarinnar. Þegar franski
forsetinn tók á móti honum, var hann
því ólöglegur gestur í Frakklandi, og
það er hann raunar enn. En forsetinn
sýndi honum vinsemd, og nú er talið
hann fái að dvelja eins lengi í Frakk-
landi og hann vill án sérstaks leyfis.
Þar með er alheimsborgararéttur
Garry Davis raunverulega orðinn
meira en orðin tóm.
Hann er í rauninni fyrsti alheims-
borgarinn, er án þjóðerniseinkenna
og án vegabréfs, en þó er staða hans
aðeins viðurkennd innan landamæra
Frakklands. — Enginn veit hvað
gerast kann, ef liann reynir að
komast inn fyrir landamæri Belgíu og
Bretlands. Og hann hefur lýst því
yfir, að hann ætli sér að reyna hvort
tveggja.
NU síðustu mánuðina hefur Garry
Davis byrjað að skrifa upp skrá
yfir menn, sem vilja gerast alheims-
borgarar, þ. e. a. s. þá, sem eru fylgj-
andi hugsjónum hans, og sem eru þess
hvetjandi að „Alheimsþing þjóðanna“
verði kallað saman árið 1950. Þessi
hugmynd kom upphaflega fram frá
brezka jafnaðarmanninum Usborne.
Þeir starfa að framkvæmd liennar ó-
háð livor öðrum, en það er sama al-
heimsþingið, sem þeir stefna að.
Þegar Davis safnar „alheimsborg-
urum“ í flokk sinn, er það ekki ætl-
unin, að þeir afneiti líka þjóðerni
sínu og íleygi vegabréfum sínum og
öðrum skjölum. Þeir, sem láta skrá
sig á alheimsborgaraskrá hans — og
þar eru þegar mörg þúsund nöfn —
fá alheimsborgarakort, sem veitir
þeim aukna þegnskyldutilfinningu
sem meðlimir mannkynsins í heild, og
veitir þeim jafnframt atkvæðisrétt til
„alheimsþingsins".
Þetta alheimsþing — ef það nokkru
sinni kemur saman — getur vitaskuld
aldrei orðið annað en yfirlýsing á
borð við þær, sem Garry Davis hefur
þegar gefið — en það mun samt verða
mikilvægur áfangi á þeim vegi, sem
sífellt fleiri, sem frið þrá, vilja nú
leggja út á.
(Lausl. endursagt úr sænsku.)
í STUTTU MÁLI
(Framhald af bls. 2.)
Stúdentasamvinna. Stúdentar við marga
ameríska háskóla hafa stofnað kaupfélög til
þess að annast bókakaup, ritfangakaup og
ýmiss konar fyrirgreiðslu þxir háskólaborg-
ara. Þegar eru um 60.000 stúdentar í þess-
um félögum. Á hreyfingin vaxandi fylgi og
útbreiðslu að fagna.
Samvinnu-útvarpsstöð. Fyrir skömmu vígði
sumner Walles, fyrrverandi utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, samvinnuútvarpsstöð í
Washington. Útvarpsstöðin er rekin á sam-
vinnugrundvelli og stjórnað af meðlimum
samtakanna.
Ný tegund haupfélagsbúða:
Tímarit brezku kaupfélaganna flytur þá
frétt nú nýlega, að samvinnusambandið
rússneska hafi opnað nýja tegund kaupfé-
lagsbúða í Moskvu. Nýjungin er aðallega
í því fólgin, að búð þessi er opin til mið-
nættis alla virka daga og vinna starfsmenn
búðarinnar í vöktum. í nýlegu hefti af
Soviet Weekly, er búðinni lýst svo: í nóv-
ember 1946 var ákveðið af Sovétstjórninni
að neytendafélög skyldu starfa í borgum og
bæjum, en áður höfðu allar verzlanir í
þéttbýlinu verið ríkiseign, en samvinnu-
verzlanir voru í sveitum. í dag inna sam-
vinnufélögin í borgum og bæjum af hendi
mikilvægt starf með því að útvega verka-
mönnum nauðsynjavörur og hafa margar á-
gætar búðir í þéttbýlinu. Ný búð var fyrir
skemmstu opnuð í Gorki-stræti í Moskvu,
en það er ein af aðalgötum borgarinnar.
Þessi búð er ein 200 samvinnubúða í höfuð-
borginni.... Verzlunin er opin frá kl. 9
árdegis til miðnættis. Þúsundir manna skipta
við hana og tilgangurinn með hinum langa
verzlunartíma er að gefa viðskiptamönnun-
um sem bezt tækifæri til þess að koma i
búðina. Þar með er ekki sagt að afgreiðslu-
fólkið hafi óhæfilega langan vinnutíma. Þeir
vinna í vöktum. Hver afgreiðslumaður vinn-
ur 8 klst. á dag, sex daga vikunnar, og liann
fær tveggja vikna sumarfrí með fullum
launum. í þessari verzlun vinna 60 manns
við afgreiðslu. Heimsendingar eru úr þess-
ari búð og er það gert til jiess að létta störf
húsmóðurinnar.
HALVARD LANGE
(Framhald af bls. 23.)
Bevin, leyfði hann sér jiann munað að
heimsækja fornar slóðir í London og dvelja
þar kvöldstund með vinum sínum. Og síðan
upp í flugvél — heim til Osló, borgarinnar,
sem hann ann af heilum hug og mundi verja
fyrir sjálfum myrkrahöfðingjanum — eins
og hann raunar hefur gert og er enn að
gera. Því að síðan fangabúðir Sovétstjórn-
arinnar tóku að þokast vestur á bóginn, býr
Halvard Lange aftur við landamæri hætt-
unnar og óttans.
26