Samvinnan - 01.03.1949, Blaðsíða 27

Frá bókamarkaðinum
Samvinnuverzliin - þriðji strengurinn á boga
verklýðshreyfingarinnar
— segir danskur samvinnumaður
NORÐRI HEFUR NÝLEGA sent
á bókamarkaðinn nýja bók í
bókaflokknum Samvinnurit: Hand-
bók fyrir búðarfólk, Gísli Guðmunds-
son og Þorvarður Árnason þýddu bók-
ina og tóku saman. Handbókin er 248
bls. að stærð og prýdd nær því 200
myndum til skýringar efninu. Bókin
er að verulegu leyti sniði neftir hand-
bók sænsku samvinnufélaganna, en þó
samræmd staðháttum hér á landi.
Handbókin er að sjálfsögðu einkurn
ætluð starfsfólki kaupfélaganna, en
hún á jafnframt brýnt erindi til allra
þeirra, sem vinna við afgreiðslustörf í
verzlunum um land allt. Um það efni
segir m. a. svo í ritdómi í málgagni
kaupsýslumanna, „Frjáls verzlun":
„Ótrúlega rnikið er hægt að læra
af henni, ef áhugi er á annað borð
fyrir starfinu. Því að allt það, sem
snertir afgreiðslustarfið og búðina
sjálfa, er tínt til, allt frá því lítilfjör-
legasta, sem fáir veita athygli eða
hugsa út í, til hins mikilvægasta. . . .
Allir starfandi afgreiðslumenn í
búðum ættu að kaupa bókina og
kynna sér rækilega innihald lienn-
hennar. . . . “
Handbókin skiptist í eftirfarandi
kafla:
Búðin að utanverðu, búðin að inn-
anverðu, verzlunaráhöldin, kjallarinn,
baráttan við rykið, vinnan við búðar-
borðið, kjötbúðin, fiskbúðin, brauð-
og mjólkurbúðin, búsáhaldabúðin,
vefnaðarvörubúðin, skóbúðin, vöru-
sýningar, hvernig á að koma fram við
viðskiptavinina, búðarfólkið.
Útgáfa slíkra handbóka fyrir vissar
starfsgreinir er sjaldgæf á íslenzkum
bókamarkaði, enda mun ætlað að slík-
ar bækur verði sjaldnast „metsölubæk-
ur“. Um nauðsyn þeirra þarf þó ekki
að deila, og hafa höfundar þessarar
handbókar og Norðri unnið hið þarf-
asta verk með því að efna til þessarar
útgáfu. Er þess eindregið að vænta, að
starfsfólk kaupfélaganna kynni sér
efni hennar sem rækilegast.
Þetta er 4. samvinnurit Norðra, og
má um allan flokkinn segja, að hann
hafi farið vel og giftusamlega af stað,
því að allar bækurnar eru hinar merk-
Einn af forustumönnum dönsku kaupfé-
félagshreyfingarinnar, Frederik Dalgaard,
flutti nýlega fyrirlestur um samvinnu- og
verklýðsmál á mjög fjölmennum fundi
verkamanna í Kaupmannahöfn. Danska
samvinnublaðið Samvirke flutti nýlega
útdrátt úr þessu erindi hins danska sam-
vinniunanns. Samkvæmt frásögn bláðsins
fórust honum orð á þessa leið m. a.:
SAMVINNUHREYFINGIN er 3.
strengurinn á boga verklýðshreyf-
ingarinnar. Samvinnuverzlunin er nú
orðin stór og umfangsmikil. Sam-
vinnumenn eiga og starfrækja risa-
fyrirtæki, og öll þessi fyrirtæki hafa
vaxið úr gi'asi af litlu fræi. Enginn
hefur fórnað miklurn fjármunum til
þess að koma þessum fyrirtækjum
á legg. Þau hafa vaxið upp sjálf af
innra krafti, fyrir mátt samvinnunn-
ar og samábyrgðarinnar. Samvinnu-
menn eru stoltir af fyrirtækjum sín-
urn í borg og byggð. En er þetta allt
nægilegt? Svarið við spurningunni er:
Nei! Samvinnubyggingin hefur enn
ekki náð sömu hæð og bygging verk-
lýðssamtakanna og hinna pólitísku
samtaka. Og þjóðin geldur þess nú,
að samvinnumálunum hefur ekki ver-
ið sinnt sem skyldi, er vöruskortur og
dýrtíð hrjá fólkið.
Það er ekki til að hæla sér af, að
launagreiðslur hafa hækkað að krónu-
tali, þegar það er staðreynd, að menn
geta samt ekki keypt eins mikið og
þeir þurfa fyrir þessar krónur. Mjög
ýtarleg rannsókn hefur leitt í ljós, að
í krónum hafa laun danskra verka-
manna hækkað sexfalt á árunum 1872
til 1925. Þetta kann að virðast mikill
árangur fyrir verklýðshreyfinguna. En
livert gagn er að þessum kjarabótum,
þegar verðlag og önnur atriði valda
því, að það, sem sýnist á pappírnum
ustu, hver á sínu sviði, og vel til út-
gáfu þeirra vandað í hvívetna.
Af öðrum bókum Norðra, er nýlega
hafa komið á markaðinn, má nefna
skáldsöguna Úlfhildi, eftir Hugrúnu,
og unglingabækurnar „Judy Bolton“
og „Gagnfrœdingar i sumarleyfi“.
vera fimmfaldar kjarabætur, er þó
ekki í reyndinni nema tvöfaldar
bætur?
Sá, sem einblínir á launabaráttu
verklýðshreyfingarinnar, heldur því
fram, að það sé stórkostlegur árangur
að tvöfalda raunveruleg laun verka-
manna á þessu árabili. Hann segir, að
það sé mikill árangur að geta árið
1925 fengið helmingi betra húsnæði
og helmingi betri mat en afar hans og
ömmur gátu veitt sér á seinni hluta
nítjándu aldar. En menn verða að
muna, liversu bágborin voru almenn
kjör verkafólks á þeim árum, og þeg-
ar þau kjör, sem til samanburðar eru
valin, eru svo aum, er samanburður-
inn ekki ákaflega lærdómsríkur á þess-
um forsendum. En ef verklýðshreyf-
ingin hefði frá fyrstu tíð byggt upp
samvinnuhreyfinguna í samræmi við
vöxt verklýðslireyfingarinnar og hinna
pólitísku verklýðsflokka, er eg sann-
færður um, að ástandið fyrir verkalýð-
inn nú í dag væri langt um betra en
raun ber vitni.
í gegnum samvinnufélögin geta
verkamenn breyttkrónum sínum í lífs-
nauðsynjar. Samvinnuverzlunin stefn-
ir að því, að menn fái sem mest og bezt
fyrir peninga sína — að menn fái raun-
verulegan gjaldeyri fyrir þau laun,
sem menn hafa unnið sér inn með
erfiði sínu....
FORELDRAR OG BÖRN
(Frambald af bls. 21)
efni, sýnir glögglega, að starf og
staða húsmóðurinnar er ekki alltaf
metið sem skyldi. Segja má, að
breyting á þessu sé þjóðfélagslegt
nauðsynjamál. Heimilin eru horn-
steinar þjóðfélagsins. Mikill hluti
þess fjármagns, sem fer til þess að
kaupa skæði og klæði á heimilis-
menn, fer í gegnum hendur hús-
móðurinnar. Börnin mótast að
verulegu leyti af viðhorfum henn-
ar. Skilningur á hinu mikilvæga
starfi hennar og viðurkenning á
því, mundi stuðla að aukinni ham-
ingju heimilanna og traustari þjóð-
félagsbyggingu.
27