Samvinnan - 01.12.1975, Page 19

Nýr sögukafli eftir Jón Helgason
hnén á pabba sínum, hátíðleg-
ar í bragði og lotningarfullar,
þegar hann sópaði saman
spónunum, sem hrotið höfðu
af hnífnum hans, og virt fyrir
sér þennan karl, sem gægðist
þarna út úr hvítum viðnum,
nýskapaður.
— Þetta er ármaðurinn okk-
ar, sagði smádalabóndinn kim-
leitur við litlu stúlkurnar sín-
ar. Hann er ekki neitt meyjar-
yndi, karlanginn. En hann ger-
ir okkur þann greiða að vaka
fyrir okkur i fjárhúshlöðunni
á nóttunni, þegar við sofum,
og bregða sér við og við fram í
húsin til þess að líta eftir því,
að kindurnar okkar festi sig
ekki á hornunum á jötubönd-
unum.
Eða var kannski einhvern
tíma seinna, að hann sagði
þetta? Hvort heldur var, þá
hét hann Ármann og gætti
hlöðu og fjárhúss i Smádölum.
Ærmann höfðu þær fyrst vilj-
að kalla hann af þvi að hann
átti að líta til með ánum. En
það var bara kjánaskapur: Ár-
mann -— það hét hann reynd-
ar.
Það varð ekki í efa dregið,
sem pabbi þeirra sagði. Um eitt
reyndist hann þó ekki sann-
spár: Ármann varð hið mesta
meyjaryndi i sinni sveit. Samt
voru þær aldrei nærgöngular við
hann, Dúfa og Lóa, því alltaf
báru þær sömu lotninguna fyr-
ir honum, þó að hann gretti
sig kankvíslega framan i þær.
Og ekki rénaði lotningin við
það að sjá, hvernig pabbi
þeirra leysti heyið með Ár-
manni. Aldrei stakk hann hey-
stingnum í stæðurnar, án þess
að styðja við heyið með vinstri
hendi, svo að ekki drægist út
svo stór flygsa, að hún skildi
eftir sig slöður eða skúta.
— Það sakar engan, þó að
hann beri sig að þvi að gera
hvað eina eins vel og hann er
maður til, sagði hann við dæt-
ur sínar. Þó svo það gefi ekki
annan arð en frið i sinni. Ró-
samt hugarfar — það er lika
nokkurs virði.
Það var skritið með Ár-
mann: Hann, sem var svo hvit-
ur i framan, þegar hann tók
við vökumannsembættinu,
blakknaði smám saman, þegar
hann fór að vera til lang-
frama í vistinni, og varð loks
mógulur: Telpunum bauð i
grun, að seinast yrði hann
kannski eins og blámennirnir,
sem áttu heima i stóru skóg-
unum suður í löndum. En hann
var vænn karl samt, þó að
hann blakknaði í framan og
það var áreiðanlegt, að hann
var alveg eins og pabbi þeirra:
Vildi, að geilarnar væru þráð-
beinar og jafnbreiðar að ofan
og neðan, og stálið svo slétt,
að hvergi væri missmíði á.
Þegar pabbi þeirra dró annað
augað í pung og gaumgæfði
með hinu, hvort ekki vottaði
nú einhvers staðar fyrir bungu,
fláa eða ójöfnu, haldandi á
heystingnum, gátu þær ekki
betur séð en Ármann gerði það
líka. Og meira en það: Þær
sáu alveg greinilega, hvernig
hann kipraði vinstra augað —
alltaf vinstra augað.
Svo var það frú Móheiður.
Það var merkismaddama.
í stokkunum á hlöðugólfinu,
sem lofti var blásið gegn um á
sumrin, þegar heyið var komið
inn, svo að það yrði fallega
grænt á litinn og gott á lykt-
ina og kindurnar lystugar á
það — þar bjó lítil mús. Hún
haf ði búið þar i marga vetur —
eins lengi og telpurnar mundu.
Og pabbi hafði alltaf vakað yf-
ir þvi með litlu nórunum sin-
um, að kötturinn kæmist ekki
í hlöðuna, þó að hann legði
leið sína út að fjárhúsum, því
að köttum finnst sjálfsagt að
veiða allar mýs, sem þeir kom-
ast i tæri við, og helzt éta
þær, ef þeir eru þá ekki svo
belgsaddir, að öll lyst sé frá
þeim tekin. Pabbi hafði ævin-
lega brauðmola handa henni i
vasanum á nankinsjakkanum
sínum. Á meðan telpurnar
voru litlar, beygði hann sig
niður, þegar hann var kominn
úr úlpunni, svo að þær gætu
seilzt í jakkavasann eftir
brauði músarinnar. Þegar
tognaði úr þeim, þurfti hann
ekki lengur að beygja sig.
Brauðmolunum röðuðu þær í
lófa sér og fóru með þá að
auga á einum stokknum — þar
voru bæjardyr músarinnar. Að
þeim varð ekki komizt, fyrr en
búið var að gefa dálítið úr
hlöðunni, og þess vegna var
fyrsta geilin látin ganga í átt-
ina að þessu gati. Ármann var
pabba þeirra alveg sammála
um það. En náttúrlega mátti
ekki rifa og tæta heyið í neinu
bráðræði, heldur varð að
vanda til hvers handtaks eins
og endranær: Ekki grafa holu
í heyið, þótt varla vantaði
spönn upp á, að markinu væri
náð. Og allt auðvitað ómark,
nema það væri rétta augað:
Þær voru ekki á ferð og flugi,
bæjardyrnar hjá frú Móheiði.
Það var segin saga: Telpurn-
ar höfðu ekki fyrr stráð brauð-
molunum við augað á stokkn-
um en mýsla rak út módökkt
trýnið, lyfti sér upp að fram-
an og nasaði og viðraði í all-
ar áttir, svo snöggt að kamp-
arnir á henni kipptust til. Það
stirndi á dökk augun, þarna
sem hún stóð í dyrunum sín-
um — þau voru viðlíka og
perlur, sem mömmur lítilla
telpna draga á band til þess
25