Samvinnan - 01.12.1981, Blaðsíða 58

GULLKÚTURINN
Framhald af bls. 18
V_____________________________)
an við vorum -í skipinu, og mundi þó
Tait hafa þegið það“.
Sauðaverðið þetta fyrsta haust varð
16—20 kr. fyrir tvævetra sauði, 14—15
kr. fyrir geldar ær og 10—14 kr. fyrir
veturgamla sauði.
Þeir félagar héldu i land með 32
þús. kr. í gulli og silfri, „og þótti mér
vandi með að fara, fyrst ofan í bát og
svo er i land kom, þar sem ég hafði
ekkert hús og enga skrálæsta hirslu.
Fékk ég lánaðan skrifpúltslaup hjá
Sveini Víkingi til þess að geyma i pen-
ingana“, segir Jakob.
Næstu daga dvaldist Benedikt á
Húsavík og skrifaði sauðareikninga til
uppgjörs við bændur sem komu all-
margir til Húsavikur þessa daga en
Jakob reiddi fram gullið eftir reikn-
ingunum. En menn áttu einnig annað
erindi í kaupstaðinn þessa daga, eink-
um Mývetningar. Vörurnar, sem
velkst höfðu í skipinu um sumarið
voru settar á land um leið og fénu var
skipað fram. Jakob fékk að geyma
nokkuð af þeim í gömlu og ónotuðu
fangahúsi þar á bakkanum, og hann
segir, að Guðjohnsen hafi lánað
bryggju og báta til uppskipunar án
endurgjalds og verið á ýmsan annan
hátt hjálplegur. Jakob hafði lika
fengið „eitthvað af smávörum" frá
Reykjavik fyrr um sumarið og gert
nokkur „stærri kaup með afslætti" hjá
Prebirni lausakaupmanni. Þarna var
því hægt að efna til nokkurrar kaup-
tiðar, fyrst og fremst varð að afhenda
Mývetningum pantaðar vörur, og
sóttu þeir þær margmennir þessa
daga, en Jakob mun hafa haft tölu-
vert afgangs og selt hverjum sem var.
Þar sem verðið var gott varð handa-
gangur i öskjunni, enda höfðu nú
margir gull i lófum, og varð enginn
leikur að skipta vörunni með réttlæti.
Jakob var líka hálfhandlama af fing-
urmeini. Hann hafði að láni „skemmu-
ræfil“ hjá Stefáni i Naustum úti við
lækjargilið þar sem Formannshús
stendur nú, og fékk sér búðarmann,
„Pétur á Gautlöndum, sem af Mývetn-
ingum var þá að verða einna liprastur
til þess konar vika. Vorum þar að
skipta varningi milli Mývetninga og
höfðum til þess kvarða og vogarræfil
gamla Stefáns. Gleggst rekur mig
minni til skipta á hellulit, því það
varð okkur efni til óþolinmæði. — í
öðru lagi man ég eftir því, að þetta
sama sumar fékk ég inni að vera í
pakkhúsi hjá Þ. Guðjohnsen við skipt-
ingu og upptöku á álnavöru frá Thom-
sen“, segir Jakob. Þetta pöntunarstarf
og verslun var að sjálfsögðu eingöngu
á vegum verslunarfélagsins i Mývatns-
sveit og Jakobs sjálfs.
Þannig voru pöntunin og sauðasalan
að þvi komnar að falla í einn farveg
á haustdögum á Húsavík 1881. Bene-
dikt segist hafa hjálpað Jakobi við
að reikna út verð varanna, en á þær
hafi ekkert verið lagt annað en beinn
kostnaður, og Jakob ekki tekið neitt
fyrir pöntunar- eða afgreiðslustarf
sitt, en hann varð þó að vera lang-
tímum saman frá búi sinu þetta sum-
ar og haust. Hins vegar mun Slimon
hafa greitt Jakobi iy2% af sauða-
verðinu í umboðslaun og var það
nokkur greiðsla, en hann mun siðan
hafa greitt þeim Benedikt, Sigfúsi og
Kristjáni einhvern hluta þess fyrir að-
stoð þeirra.
• Lausnargjald lífshamingju
Gullpeningarnir úr kútnum sem
lýsti í myrkri og flaut á vatni urðu
fyrsta sauðagullið sem komst i hendur
almennings í Þingeyjarsýslu og dreifð-
ist svo að segja á hvert sveitaheimili
milli Jökulsár og Skjálfandafljóts.
Það varð mikils vísir. Það leysti fyrsta
hnút aldagamals læðings í verslunar-
málum, varð lyftistöng sem um mun-
aði og lykill að dyrum þeirrar frelsis-
tiðar sem i hönd fór. Gullpeningar úr
þessum kút — og næstu sauðagullskút-
um — voru til í eigu einstakra geym-
inna manna fram á þriðja tug þess-
arar aldar að minnsta kosti, og þegar
örðugt var að afla gulls í giftingar-
hringa á öðrum tugi aldarinnar varð
það fangaráð að leita á náðir þeirra
sem áttu þessa gullpeninga og fékkst
þar oft úrlausn.
Gullið úr kútnum sem lýsti í myrkri
og flaut á vatni varð því á fleiri en
einn veg lausnargjald lífshamingju.
Sú hreyfing sem reis á legg upp úr
sauðasölunni haustið 1881 átti oft í
vök að verjast í harðsóttri lífsbaráttu
á æskuárum og varð hvað eftir annað
að geta flotið á vatni og lýst i myrkri.
Og stundum var engu líkar en Kaup-
félag Þingeyinga hefði hlotið snefil
þessarar gáfu og giftu gullkútsins góða
i vöggugjöf eða kaupbæti og nyti
hennar þegar á reyndi. 4
l #
GLEÐILEG JÓL
FARSÆLT NÝTT ÁR
Þökkum gott samstarf og viðskipti á liðnum
árum
KAUPFELAG BITRUFJARÐAR
Óspakseyri
58