Fálkinn - 18.12.1937, Síða 14

10
F Á L K 1 N N
„TVENN JÓL“
DAGBÓKARBROT
Eftir VILH. FINSEN.
bað var á öðrum degi frá því
að við höfðum siglt fram lijá
„Stalue of Liberty“, hinni
heimsfrægu frelsistyttu Barlh-
oldis, og vjer vorum nú miðja
vegu milli New York og Cape
Race, suðausturliornsins á New
Foundland.
Aðfangadagur rann upp með
suðaustan stinningskalda, kaf-
aldshríð á stundum, vaxandi
sjó og fallandi loftvog. Þegar
leið á daginn tók að hvessa,
og gamli Smitli skipstjóri gekk
í þykkri loðkápu fram og aftur
um stjórnpallinn þungur í skapi
og fámálugur, því hann þóttist
vita, að „nú mundi hann verða
óbliður á bankanum“. Við og
við gægðisl liann inn í stjórn-
arklefann, leit á loftvogina, sem
boðaði rokstorm og hríð og
gekk siðan aftur út á pallinn
hljemegin. Sjóirnir voru orðnir
himinháir, skipið tók dýfur
miklar og alt framþilfarið var
þakið krajiaís.
Hríðin dimdi, brötsjóirnir
skóku skipið eins og reyr, það
hvein i trjám og reiða, það
brakaði í hverri fjöl og hrikti
ægilega í hafhákninu eins og
liver nagli ætlaði að slitna.
„Pennsylvanía" gamla varði
sig þó vel, hún rak nefið aðeins
ofan i öldurnar þegar þær bar
að, skvetti sjónum aftur fyrir
sig, liátt upp á reykháfa og siglu
trje, og hóf síðan ennið aftur
tignarlega til himins.
„Þetta ætlar að verða skemti-
ltgur jólasálmur“, sagði Smith
við yfirmanninn á pallinum.
Hann horfði á tunglið, sem nú
gægðist fram milli jelja hak við
lcolsvört rokskýin, og hristi höf-
uðið. Hann liafði verið 25
ár í förum um Atlantshaf, var
elsti skipsljóri Hamburg-Amer-
íkulínunnar og þekti, eins og
liann sjálfur var vanur að segja
,,hvern dropa milli álfanna“. En
sjaldan hafði liann hrejit verra
veður í hafi.
„Skipið öllum farþegunum
að fara undir þiljur og lokið
öllum hurðum og hlerum vand-
lega“, hrópaði Smitli, og svo
staulaðist hann niður af pall-
inum og inn i klefa sinn, þvi
hann var gigtsjúkur maður og
þótti vistin betri undir þiljum.
Nú er koinið jólakvöld. Reyk-
salurinn er fullur af fólki. í
n.júkum þægilegum hæginda-
stólum sátu karlar og konur við
smáborð og drukku kaffi og
sætavín eftir miðdegismatinn.
Flest var það Ameríkufólk á
leið til Ítalíu og annara sól-
ríkra Miðjarðarliafslanda, sjer
til skemtunar og heilsubótar.
Ivvenfólkið var flest i skrautleg-
um silkikjólum, hafði ótal
hringa á höndum og forláta
gimsteinadjásn í liárinu, svo
sem amerískra auðmannadætra
er siður. Karlmennirnir voru
allir prúðhúnir, hvort sem það
hefir nú verið vegna jólanna
eða ekki. Það logaði á öllum
rafljósunum og á hverju horði
stóð lítill lampi með rauðri
silkiskýlu. Dýrindlsmálverk í
skrautlegum umgjörðumskreyttu
eikarveggina og silkitjöld voru
dregin fyrir alla glugga. I einu
horninu var raflýst jólatrje, en
við hljóðfærið sat þýsk stúlka
og Ijek hvern jólasálminn á
fætur öðrum.
Það var jólahálíðarbragur yf-
ir salnnm og fólkið alt var
eitthvað öðruvísi en vant er að
vera um horð í farþegaskipun-
um á Allantshafi.
„Jeg er hissa livað fáir eru
sjóveikir“, sagði fyrsti stýri-
maður um leið og við komuni
inn og litum yfir salinn.
Skipið ruggaði eins og kefli
á öldunum, en það var eins og
engum dvtti sjóveiki i hug. Og
hvers vegna skyldi maður ekki
halda heilög jól, þó maður sje
úti á Atlantshafi?
Við höfðum aðeins tyll okk-
ur hjá einu horðinu þegar ung
og fögur stúlka reis á íælur,
studd af tveimur karlmönnum,
klifraði upp á stólinn og bað
sjer liljóðs.
„Vjer höfum komið okkur
saman um að láta verða úr veð-
málunum, þrátt fyrir jólin og
veðrið. Það getur ekkert orðið
úr dansleiknum í kvöld vegna
austanstormsins, en hvernig sem
viðrar í kvöld, má enginn láta
bugast fyr en uppboðinu er lok-
ið“.
Hún skýrði nú málið nánar
vegna þeirra sem ókunnugir
voru lífinu á farþegaskipunum.
A hverjum degi eftir miðdegis-
verð, kl. 7—8 á kvöldin, koraa
farþegar á fyrsta farrými sam-
an í reykingasal skipsins til þess
að vera viðstaddir á uppboðinu.
Við fyrsta horðhaldið eftir að
látið er úr höfn, er valin ein-
hver ung stúlka — auðvitað
ætíð sú sem fegurst er og tign-
usl - til þess að stjórna upp-
boðinu. Á hún að sjá um sölu
á smámiðum, sem prentaðir
hafa verið uni horð, en á þeim
slanda tómar tölur. Tölurnar
þýða þá vegalengd í sjómílum,
sem líklegt er að skipinu miði
áfram á einum sólarhring, frá
hádegi til hádegis. En til þess
að æsingin verði enn meiri, eru
leknar tölur hæði fyrir neðan
og ofan þann mílnafjölda, sem
skipið venjulega siglir á einum
sólarhring. Þokur og stormur
getur tafið, en meðstraumur og
vindur flýtt fyrir óvenjulega
mikið. Hver miði er boðinn
upp og seldur hæðst bjóðanda,
sem horgar við hamarshögg.
Peningarnir eru látnir í silfur-
skrín, og þegar allir miðarnir
eru seldir, er ]iað innsiglað og
geymt vandlega lil næsta dags.
Á hádegi reikna yfirmenn skips-
ins út vegalengdina, sem svo er
auglýst uin all skipið. Sá sem
keypt hefir miða með sömu tölu
og út kemur hjá skipsforingjun-
uin, fær alt sem í skrinið kom
kvöldið áður. En það er ekki
smáfúlgur oft og tiðum. Sú virð-
ing fylgir með fyrir þann sem
vinnur, að hann — eða hún,
því vanlega er jiað kvenfólkið
sem hæst hýður — verður að
gefa kampavin eins og liver
vill drekka meðan á næsta upp-
hoði stendur um kvöldið.
„Nú eru jólin“, sagði unga
stúlkan á stólnum, „og bjóðið
nú vel í“.
Fyrsti miðinn fór á 110 doll-
ara, sá næsti á 95, þriðji á 136
o. s. frv. Jeg man að þetta kvöld
voru rúmlega 1700 dalir í skrín-
inu, þegar stýrimaðurinn inn-
siglaði það.
Glaumur og kæti rikti í saln-
um. Mjer fanst það „lykta af
dollurum“, og gat jeg ekki felt
mig við það á jólanóttina. IJug-
urinn hvarflaði heim, þar sem
jeg vissi að jólaljósin loguðu og
ilmur grenitrjesins fylti stof-
urnar.
„1- þessum sal varð jeg jafn-
aðarmaður“, sagði fyrsti stýri-
maður, þegar hann rogaðist á
burt með fjeskrinið, og jeg þótt-
ist skilja við hvað hann átti.
Liltu síðar sat jeg í klefa
stýrimannsins. Hann þurfti að
tala við mig, og var það ekki
óvanalegt á kvöldin.
Vinur minn leit á klukkuna,
„það er aðeins hálftími eftir“,
mælti hann. „Að hálfri stundu
liðinni kemur þú niður með
mjer .Jeg þarf „að jarða“ tvo
menn“.
Þó jeg væri skipverji i for-
ingjatölu, var mjer ókunnugt
um að nokkur maður hefði dáið
á skipinu, og fór því að spyrj-
ast fyrir. Jú, það voru tvö lík
um borð og skipstjórinn hafði
gefið skipun um að „jarða“ þau
kl. 12 um nóttina — þegar að-
fangadagur uæri liðinn.
* *
+
A vetrum er oft atvinnuleysi
mikið í stórborgum Bandaríkj-
anna. Þúsundir manna svelta,
verða aumingjar og ná sjer al-
drei aftur. Fje eiga þeir ekkert
til að horga með far til Norð-
urálfu og því flykkjast þessir
aðframkomnu, soltnu aumingj-
ar niður að skipunum, sem yf-
i'- hafið eiga að fara, og bjóðast
til að vinna fvrir farinu heim.
Einum þessara mahna liafði
yfirstýrimaðurinn gefið far gegn
vinnu i vjelarúminu. Kuldinn
var afskaplegur í New York
þetta ár og maðurinn hafði
auðsjáanlega soltið. Hann þoldi
ekki hina skyndilegu hreytingu
— jólamatinn og liitann í vjela-
inni. Hann fjekk hjartaslag og
lá nú lík einhverstaðar langt
niður í skipi.
Einn farþega á þriðja l'ar-
rými, pólskur maður um fimt-
ugt, hafði verið bóndi á álitlegri
jörð einhverstaðar í Bandaríkj-
unum. Konan ljest úr krabba-
meini. Hann langaði lieim, seldi
jörðina og keypti sjer farmiða
til Norðurálfu. Eftir að hann
kom á skipsfjöl skifti hann um
nærföt. Að því loknu gekk hann
upp á þilfar ogvarpaði gömlu föt-
unum fyrir borð. Hann gleymdi
alveg, að hann hafði saumað
alt sitt l'je inn i vasa á nærbUx-
unum að innanverðu, en það
var um seinan, þegar þær voru
komnar i sjóinn. Hann var ör-
eiga maður, átti aðeins skannn-
byssu eftir, og til hennar greip
liann, er hann varð þess vísari,
hvað liann liafði gert. Bóndinn
lá nú á líkbörunum og álti að
lítiíli stundu liðinni að fara
sömu leið og peningarnir.
Jeg bafði nú heyrt nóg. Báð-
um þessum mönnum vildi jeg
fylgja til hinstu hvíldar. Betur
gat maður ekki varið jólanótt-
inni.
I>aö er látið úr höfn.