Fálkinn - 18.12.1937, Qupperneq 41

FÁLKINN
37
Karl konungur VII.
Myndin ev eftir málverki Fouquets.
beindust að henni, þar sem hún
kom skálmandi inn í salinn,
klædd brynju og gekk óhrædd
og með hetjufasi upp að liásæt-
ispallinum, þar sem ýms stór-
menni biðu hennar. En þegar
hún fan'n ekki þann, sem hún
leitaði að sneri hún aftur og
gekk meðal gestanna þangað til
jiún staðnæmdist lijá litluift og'
íjótum manni, sem var alt ann-
að en konunglegur ásýndum.
jiún hneigði sig djúpt fyrir hon-
um og sagði :
„Eðli dauphin, jeg er jóinfrú
.Jeanne, sem konungur liimn-
anna hefir sent liingað til þess
þð hjólpa þjer til að reka Eng-
íendinga úr landi og' fara síðan
jneð þig til Rheims og láta
smyrja þig og krýna!“
Þó að hún væri ekki nema
Slutla stund að skýra frá fyrir-
fetlunum sínum, þá tók það
konunginn þess lengri tíma að
(ikveða, hvort hann ætti að
yerða við óskum hennar eða
ýkki. Hann vísaði henni þó til
bústaðar í kastalanum og drotn-
ingin, Marie af Anjou varð
mjög hrifin af henni, svo og
ýms stórmenni, sem liöfðu
hejTt hennar getið og komu til
Chinon til að kynnast henni.
Mörg þeirra liöfðu dregið hæfi-
leika liennar mjög í efa, en
skildu þannig við liana að þau
voru sannfærð um, að liún væri
óvenjuleg manneskja og gerðu
málstað liennar að sínum.
En tíminn leið og Jeanne
d’Arc. brann i skinninu af ó-
þolinmæði. Það var fyrir öllu
áð taka fljótt til starfa, hver
stund dagsins gat varðað miklu,
ekki aðeins Orleans heldur all
landið. Konungurinn var enn á
báðum áttum, jafnvel þó orð-
sending kærni eftir orðsending
frá hinni umsetnu borg um að
nú >Tði jómfrúin að koma sem
skjólast. Því að menn trúðu
því að hún gæti hjálpað.
Svo kom loksins 25. ápríl. Þá
lagði liún upp frá Cliinon rið-
andi, með duglegustu foringja
Frakklands og undir merki sem
drolningin sjálf hafði saumað á
orðin: „Jesús Maria“.
„Þessi fáni er mjer helmingi
dýrmætari en korði minn“, á hún
að hafa sagt, þegar lnin sá hann
blakta í vindinum. Og þetta
voru ckki litilsverð ummæli.
því að sverðið sem hún hafði
átti sjer merkilega sögu.
Einn af síðustu dögunum áð-
ur en hún fór hafði hún fengið
að gjöf spegilfagurt stálsverð,
en hún vildi ekki taka við þvi,
en hað um sverðið, sem lægi
undir altarinu i kirkjunni í
Fierbois. Öllum á óvart fanst
sverð á þeim stað, sem liún
hafði vísað til, en það var ryðg-
að. En jómfrúin tók við sverð-
inu, og strauk það með fingr-
unum og varð það þá sam-
stundis fagurt og gljáandi.
Þó að Jeanne d’Arc væri i
orði kveðnu ekki foringi hers-
ins, sem nú var sendur gegn
óvinunum, þá varð hún það
samt í reyndinni, vegna þess að
hún liafði ómótstæðileg áhrif
bæði á foringjana og liðsmenn-
ina. Það þurfti ekki annað en
þeir sæu hana, þessa grann-
vöxnu ungu stúlku í brynj-
unni og með merkið við lilið
sjer — þá fyltust þeir þori og
djörfung á ný, dauðþreyttir
hermennirnir.
En merkilegast var það þó að
jafnframt því sem hennar eigin
hermenn fvltust þori við að sjá
hana þá var eins og óvinirnir
lömuðust og skelfdust, er hana
bar fyrir augu þeirra. Þetta var
svo áberandi, að þeir sökuðu
hana um að hún væri galdra-
norn og að hún lamaði þá með
gjörningum.
Eftir viku höfðu Frakkar
unnið sigur og ekki einn ein-
asti af fyrirliðum franska hers-
ins var í vafa um, að sigurinn
væri að þakka frábæru hugviti
Jeanne d’Arc og kunnáttu i
hernaði, svo og gjörhygni henn-
ar og atorku — þessu sem Focli
marskálkur kallaði einu nafni:
„Hermenskusnilli“.
Hrifningin yfir Mærinni frá
Orleans, en svo var hún nú
kölluð, var stórkostleg í hinni
frelsuðu borg og sigurfögnuð-
i rinn takmarkalaus, er öllum
kirkjuklukkum borgarnnar var
samhringt og Jeanne d’Arc reið
til guðsþjónustu ásamt liði sínu.
Karl VII. liafði ekki hreyft sig
frá Cliinon meðan stóð á har-
dögunum um Orleans, en nú
reið liann til móts við liana, er
liann heyrði sigurfregnirnar.
Þau hittust i Loches og hann
sýndi henni þar þakklæti sitt
með meiri gleðilátum en nokk-
ur hefði getað trúað honum
til. En jómfrúin frá Orleans
hafði engan tíma til að taka á
móti þakklæti, því að hún átti
eftir að láta krýna konunginn
i Rheims, en sú athöfn liafði
óendanlega mikla þýðingu á
þeirri tíð. En í því máli reynd-
ist konungurinn sjálfum sjer
likur og var nú bæði þver og
kvíðinn. Honum fanst liggja á
öðru meira en krýningunni, til
dæmis því, að reka Englend-
inga út úr bæjunum, sem þeir
Sátu enn i meðfram Loire.
Það var ekki hræðslan vð að
framkvæma þetta, sem hjelt
Jeanne d’Arc aftur, heldur á-
leit hún að það mundi taka
of langan tíma. Raddirnar
höfðu oft sagt henni að liún
mundi verða skammlíf hjer á
jörðu og þessvegna var lienni
um að gera, að konungurinn
vrði krýndur sem fyrst. En Karl
VII. sat við sinn keip og þegar
heilög Katrín ljet liana vita að
æðri máttarvvöld mundu veita
henni lið, fór hún gegn Englend-
þar sem Jeanne d’Arc bjó.
ingum og vann hvern sigurinn
öðrum meiri, áður en krýning-
in fór fram.
Það var sólbjartan júlídag
árið 1429 að konungurinn —
nær óþekkjanlegur í öllu skart-
inu — ásamt jómfrúnni og
helstu fyrirmönnum ríkisins
reið til dómkirkjunnar, þar sem
biskupinn og fjöldi presta tók
á móti honum. Orgeltónarnir
fyltu kirkjuna er konungurinn
gekk inn gólfið með sínu fríða
föruueyti, en hin marglita birta,
sem streymdi inn um litaglugg-
ana varpaði æfintýraljóma á
hina skrautlegu fylkingu.
Athöfnin fór fram með öllu
þvi skarti og ljóma sem henni
sómdi. En innan um alt þetta
skart var það aðeins eitt, sem
fólk horfði á: Jeanne d’Arc
iklædd svartri brynju og með
merkið í hægri hendi stóð hún
við hægri hlið konungsins á
þeim heiðursstað sem sómdi
þjóðhetjunni.
Með krýningunni i Rlieims
náði frægð jómfrúarinnar liá-
marki sínu, en slarfi hennar var
enn ekki lokið og nú átti hún
eftir að leggja út á þá þyrni-
hraut, sem að vísu færðu henni
marga sigra en þó fleiri ósigra
og lauk á bálkestinum. Framan
af gekk alt að óskum, en breyt-
ingin kom ekki fyr en eftir að
heilög Katrín, sem áður liafði
ávalt hvatt liana til dáða, til-
kynti henni, að hún mundi bráð
lega verða tekin til fanga. Eitt
var að berjast við óvinina i
fullvissu um sigur — annað að
l.erjast og eiga von á að verða
gripin höndum.
Á hverjum degi endurtók
dýrlingurinn Katrín aðvörun
sína og var það svekkjandi her-
óp. Jeanne var ekki jafn viss í
gerðum sínum og áður, liin gjall
andi hvatningaróp hennar
lujóðnuðu, skipanir liennar
mistu töframátt sinn.
Það leið heill mánuður þang-
að til spádómurinn rættist og
að hún, sem svo oft liafði lyft
merki sínu Frakklandi til frægð
ar var handtekin og lögð i
l.lekki. Hvárvetna vakti fang-
elsun liennar megna gremju, en
Fnglendingar lirósuðu sigri.
l'i akkar andvörpuðu.
Nú lig'gur nærri að spyrja:
Hvað gerðu I^rakkar ,til að
frelsa liana. Hneisa Frakka var
sú, að þeir gerðu alls ekki neitt.
Konungurinn, sem liefði átt að
hafa frumkvæðið um að bjarga
I enni hreyfði hvorki liönd nje
fót til að bjarga þessari mann-
eskju, sem hann álti tilveru sina
að þakka. Það má færa hon-
um það til afsökunar, að hann
var amlóði og ef iil vill bera
við fátækt hans. En allar heims
ins afsakanir geta ekki þvegið
af honum þann smánarhlett, að
láta bjargvætt sinn afskiftalaus-
an þegar neyðin var stærst.
Um veru Jeanne d’Arc i fang-
elsinu er það helst að segja, að
hún sætti hinni verstu meðferð
og um rannsóknardóm lienn-
ar það, að hann var svo ein-
liliða að aldrei hefir birst hræði-
legri skripamvnd af þvi, sem
kallað er lög og rjettur. Yfir-
heyrslurnar fóru fram i Rouen
og bálkösturinn var líka lilað-
inn í þessu trausta vígi Eng-
lendinga í Frakklandi. Þar átti
að hrenna Jómfrúna frá Orle-
ans fyrir villutrú og galdra.
Það var besta skemtun almúg-
ans í þá daga að horfa á slíkar
brennur og það var krökt af
áhorfendum þegar síðasti en
en stvsti þátturinn i lifi Jeanne
d’Arc var leikinn. Fjandskapur
almennings kom berlega i ljós
gagnvart fórnarlamhinu, er Jóm
frúin gekk píslargóngu sína,
mædd og marglirjáð. Þegar hún
hafði verið bundin við stólpann
og logarnir byrjuðu að teygja
sig upp með henni og hún liróp-
aði: „Jesús! Jesús!“ þá öskraði
tólkið og sveiaði en sumir skelli
blóu. En ekkert er hreytilegra
en mannshugurinn.
Þegar höfuð hennar hnje fram
og þjáningar hennar voru á
enda sýndist sumum nafn frels-
arans letrað í loganum, en aðr-
ir höfð'u sjeð hvíta dúfu fljúga
upp úr bálinu. Og þegar ein-
hver í hópnum hrópaði: „Við
Frh. á bts. 4?.
Turninn á Chinon-kastala,