Fálkinn - 18.12.1937, Blaðsíða 47

1
F Á L K I N N
43
gERRQDIN GAMLI lagði
J-nringinn varlega á horðið.
Það var fallegur hringur, hag-
lega smiðaður, með stórum tóp-
as, gulrauðum á lit, feldum inn
i víravirki úr hvítu og rauðu
gulli.
„Hálfan þriðja dollara", sagði
Berrþdin.
„Ha!“ sagði maðurinn fyrir
utan diskinn. „Jeg keypti þenn-
an hring fyrir 45 dollara".
„Jeg skal ekki bera á móti,
að þjer hafið gert það“, sagði
Berrodin og ypti öxlum.
„Og þjer viljið ekki lána
uema liálfan þriðja dollar út
á hann! Litið þjer nú á! Mjer
|)ykir afar vænt um þennan
hring: jeg ætla mjer ekki að
missa hann, jeg vil fá hann aft-
ur. En í svipinn vantar mig til-
tinnanlega tíu dollara“.
Berrodin gamli liristi höfuðið.
Svona hugsuðu allir. Allir ætl-
uðu sjer að leysa inn pantinn.
„Því miður“, sagði hann. „Hálf-
an þriðja!“
Maðurinn rak upp stuttan
ruddalegan hlátur. „Ræningja-
bæli, það eru þær, þessar veð-
lánarastofur", hreytti hann úr
sjer. Ilann strunsaði út i bræði
og skelti á eftir sjer.
Berrodin stóð kvr við diskinn.
Hann hafði þegar gleymt þess-
um manni sjerstaklega, þetta
var svo algeng manntegund. Að
fólk skyldi aldrei geta skilið. Að
jiað vildi aldrei skilja! Það var
satt: það hafði borgað hátt verð
fyrir hlutina sem það kom með,
cn það gleymdi eða hugsaði
ekki út i að það hafði líka
liorgað álagningu og gróða
framleiðandans og milliliðsins,
og þetta varð hann að draga frá,
Við það varð sannvirði Iilutar-
ins hehningi lægra, eða ef til
vill meira en það. Svo voru vext-
irnir, ef þeir voru ekki greidd-
ir, lögðusl þeir við lánsupp-
hæðina. Og ef lántakendurnir
sáust alls ekki framar, þá varð
lánveitandinn að ná upphæð-
inni með þvi að selja hlutinn á
uppboði. Stundum liðu mörg ár
])angað til hluturinn seldist. Og
fólk hjelt að það sem það hefði
borgað fvrir hlutinn ....
Berrodin ljet hugann reika, en
hann flutti sig ekki frá diskin-
um. Nú kom stúlka inn úr dvr-
unum, liikaði og fór út affcur
ung stúlka, sem hafði fest sig í
neti kongulóarinnar eins og
fluga.
Það voru í rauninni mafgir,
sem liefðu haft það til að líkja
Berrodin gamla við konguló,
sem sæti og biði eftir því, að
neyðin ræki herfangið í netið
hans. Aðeins á einn liátt líktisl
Berrodin konguló, og lánsstof-
an lians kongulóarvef: Hann
neyddist til að bíða, bann gal
ekki beimsótt skiftavinina
nema með sýningarglugganum
sínum. Verslunin hans var
kongulóarvefur, sem margur
maðurinn hafði lenl í, vegna
Fredrick Skerry:
KONGULÓIN
sjálfskaparvíta eða meinlegra
örlaga. Milli messingsrimlanna
á diskinum horfði Berrodin á
skuggahlið lifsins, raunalega
l)akhliðina. Á sama hátt og hann
hefði getað varið augu sín fyrir
sólinni með mislitu gleri, varð
liann að verja lijarta sitt með
hörðu skrumi tilfinningaleysis-
ins, svo að örvæntingin og' eymd
in, sem liann las út úr augum
og rödd gestanna, röskuðu ekki
dómgreind hans. Þvi að þetta
var atvinnugrein.
Berroclin sú að unga stúlkan
með barnið á handleggnum var
komin aftur. Nú hafði hún kom-
ið þrivar i gættina en altaf snú-
ið við. Hún mundi nú samt
koma inn allir komu inn á
endanum. Berrodin vissi hver
hún var. Hann hafði sjeð hana
þarna á götunni frá því að hún
lega frá sjer. „Þjer vitið, að við
lánum ekki mikið út á svona“,
sagði hann vingjarnlega. „Hvað
ætluðuð þjer að fá út á hann?“
Hún horfði á hann i ráða-
leysi. „Jeg veit ekki.......Jeg
hafði hugsað mjer . .. “
„Jæja, barnið gott“, sagði Ber-
rodin vingjarnlega. „En hvað
ætlið þjer að gera við pening-
ana?“
„Jeg — barnið þarf á ýmsu
að halda, og fjölskyldan mín
getur ekki “ stamaði hún,
eins og henni findust þetta ó-
þarfa spurningar.
„Jeg skil“, sagði Berrodin.
„Ungbörn þurfa margs við. En
við getum ekki lánað mikið út
á svona lvringi ekki eins mik-
ið og þjer húist ef til vill við.
Segið þjer mjer. Á hve miklu
þurfið þjer að halda?"
eins og til að gera þetta alt
einfaldara.
En stúlkan hikaði vi'ð og
starði á hann.
„Þjer gætuð koinið hingað
einu sinni í viku og fengið fimm
dollara þangað til öll upphæð-
in er greidd“, hjelt hann áfram.
„Alt sem barnið þarf .......“
Stúlkan leit af honum á hring
inn. Berrodin tók eftir augna-
ráði hennar. Vesalings sak-
lausa barnið! Hún var nærri
þvi eins saklaus og litla barnið,
sem hún bar á handleggnum.
,í,Hvað mikið viljið þjer þá
borga?“ sagði hún að lokum.
„Þrjátíu og fimm dollara“,
svaraði hann. „Og trúið mjer
til, það er rífleg borgun fyrir
þennan bring“.
Hún pírði á hann augunum
og ýtti hendinni fram á borðið
var barn. Sjálf var hún nú eig-
inlega ekki nema stórt barn
ennþá og þarna var hún þó
með sitt barn svikin og yfir-
gefin. Hann þekti þetta. Ein-
liver samviskulaus landeyða . .
Berrodin stóð enn við disk-
inn og beið þegar stúlkan kom
inn. Ilún nálgaðist lúkuna ó-
framfærin og einurðarlaus.
Berrodin sá, að hún var ekki
með annað en barnið.
Gamli maðurinn brosti og leit
á liana vfir gleraugun. „Gotl
kvöld!“
Stúlkan kinkaði kolli, úti á
þekju. Hún lyfti barninu og dró
hring af hendi sjer. Berrodin
sá að hún var með annan hring'
líka: giftingarhring úr messing.
sem hafði lilað hörundið grænl.
Keypl hann sjálf, hugsaði liann.
Keypt hann fyrir tíu cent.
Hann tók hringinn sem hún
hafði lagt á borðið. Hann setti
ekki stækkunarglerið fyrir aug-
að. Berrodin liafði vit á svona.
„Trúlofunarhringurinn vðar,
geri jeg ráð fyrir?“ Stúlkan
kinkaði aðeins kolli.
Berrodin lagði hringinu var-
„Trúlofiinarhringurinn yðar geri
„A jeg hefi ekki hug'sað
út í það“. Hún lmyklaði hrún-
irnar eins og hún væri að reyna
að telja það saman.
„Tuttugu dollara?“ sagði Ber-
rodin. „Tuttugu og fimm?“
Augun stækkuðu i stúlkunni
við tilhugsunina um slík auðæfi.
„Jeg hefi ekki hugsað mjer
neitl ákveðið, en ef jeg gæti
fengið svo mikið gæti jeg farið
að borga af því aftur undir eins
og jeg fæ atvinnu“.
„Lítið þjer nú á“, sagði Berro-
din og brosti. „Þjer vitið að
það þarf altaf að borga vexti
reglulega af lánum. Og það get-
ur lmgsast að þegar gjalddag-
inn kemur eigið þjer ekki liægt
með að borga þá — ef þjer haf-
ið ekki fengið atvinnu. Þess-
vegna sting jeg' upp á, að þjer
seljið mjer hringinn .... engan
lánseðil og enga lánfærslu í
bækurnar .... þannig að þetta
verði aðeins á milli okkar
tveggja. Það eru skvnsamleg við-
skifti, finst yður ekki?“ Hann
baðaði út höndunum brosandi.
feg ráð fyrir“.
eftir hringnum. Hún náði í
hann og steig skref afturábak
fiá lúkunni. „Jæja“, sagði hún
kuldalega, „þjer haldið að jeg
skilji ekki neitt? Þjer hjelduð
að jeg mundi láta fjefletta mig'.
Jeg geri ráð fvrir, að úr því
að þjer viljið borga þrjátíu og
fimm dollara fyrir hringinn, þá
sje liann drjúgum meira virði.
Hafið þjer yðar þrjátiu og fimm
dollara sjálfur!“
Þegar hurðin liafði lokasl eft-
ir henni dró Berrodin þungt
andann. Hvað gat liann gert við
svona fólk? Ekki neitt. Það var
i.nnið fyrir gíg að sína því vel-
vild. Ilafna 35 dollurum fyrir
eflirlíkingu hvítan gerfisafír!
Hefði einhver borgað sex doll-'
ara fvrir hringinn þá var það
of mikið.
Hann fór frá lúkunni og hristi
liöfuðið. „Það er farið að slá
út í fyrir þjer, Berrodin farið
að slá út i fyrir þjer“.
Og kongulóin settist þreytt í
stólinn sinn, til þess að hiða
eftir nýrri fórn.