Fálkinn - 21.03.1962, Blaðsíða 19

skipulagning og ókosti þess að allt fram-
kvæmdavald færðist á fárra manna
hendur. Ekki minnkaði áhugi Kistjáns
fyrir þjóðmálum við það er þessi sann-
indi urðu honum ljós og hann hefir alla
tíð ritað mikið um þjóðfélags- og efna-
hagsmál í dagblöð og tímarit.
Frá Askov lá leiðin til íslands heim
á fornar slóðir í Þingeyjarsýslu, þar
sem hann gerðist farkennari í Reyk-
dælaskólasvæði í Suður-Þingeyjarsýslu.
Suður fór Kristján aftur að lokinni vetr-
arkennslu nyrðra og settist um haustið
í Kennaraskólann í Reykjavík og tók
um vorið próf upp úr öðrum og þriðja
bekk með láði og var þar með orðinn
kennari.
Eftir þetta gerðist hann kennari í
Vestmannaeyjum, allt til 1938. Honum
féll kennslan vel og þótti góður upp-
fræðari og hafa gott lag á unglingum.
Á árunum í Eyjum skrifaði Kristján
nokkrar barnabækur, sem út voru gefn-
ar og nutu vinsælda. Þá gaf hann út
bókina íslenzka myndlist, sem hann
safnaði og skrifaði að nokkru leyti.
Kristján málaði á sumrin og neytti allra
bragða til að kynna sér málaralistina,
svo sem vikið verður að síðar Sumarið
1937 skýtur honum upp í skýrslum
Síldarverksmiðja ríkisins, sem gjald-
kera verksmiðjunnar á Raufarhöfn og
nætsu tvö sumur á eftir er hann þar
verkstjóri. Að loknum fyrsta skólavetri
í Vestmannaeyjum fór hann í trygginga-
leiðangur. Keypti hesta sunnanlands og
reið austur sveitir, um suður og austur-
land allt norður í Þingeyjarsýslur. Sam-
hliða tryggingunum seldi hann fatnað,
hafði þá umboð fyrir brezkt firma, tók
mál og svo komu fötin í pósti.
Árið 1938 stofnaði Kristján Útvarps-
tíðindi, þá nýkominn af blaðamanna-
námskeiði í Stokkhólmi. Má af þessu
nokkuð ráða, að það var fátt daglegra
vandamála, sem þessi ungi kennari í
Vestmannaeyjum lét sér óviðkomandi.
Árið 1938 flytur Kristján til Reykjavík-
ur og starfar að útgáfu tímaritsins.
Um haustið hófst heimsstyrjöldin
síðari. Styrjöldin stráði tortímingu og
dauða yfir borgir nágrannalandanna og
eyðilegging blasir hvarvetna við. Jafn-
vel á hafinu umhverfis ísland berast
menn á banaspjótum og íslenzkir menn
verða vígvélunum að bráð
Undanfarinn áratug hafði ríkt atvinnu-
leysi á íslandi, kröm í viðskiptum og
svartsýni í framkvæmdum.
En hér sannaðíst svo áþreifanlega
máltækið, að eins dauði væri annars
brauð. Fljótlega eftir stríðsbyrjun taka
atvinnuvegirnir að blómstra. Landið er
hernumið og herinn og hinir innlendu
atvinnurekendur togast á um vinnu-
aflið. Gömul atvinnufyrirtæki þenjast
út og önnur ný eru stofnuð.
Árið 1941 selur Kristján tímarit sitt
og tekur á leigu kjallara í húsinu nr. 19
við Skólavörðustíg, ræður til sín ungan
og snjallan klæðskera og stofnar fyrir-
tækið: Klæðagerðin Últíma h.f.
Við ýmsa byrjunarörðugleika var að
etja, en þó gekk fyrirtækið svo vel, að
þrem árum seinna flutti það í nýbyggt
hús við Bergstaðastræti og hafði þá
margt fólk í vinnu. Seinna fluttist það á
Laugaveg 20 og fyrir fáum árum byggði
Kristján í félagi við annan fyrstu verzl-
unarmiðstöðina hér á landi, Kjörgarð
við Laugaveg. Sú saga var einu sinni
sögð, að á þeim árum er Kristján var
kennari í Vestmannaeyjum hafi hann
komið til Reykjavíkur og ætlaði m. a.
að kaupa sér frakka. Frakka gat hann
fengið, en hann kostaði 300 krónur, sem
þá samsvaraði mánaðarlaunum kenn-
ara. Kristján varð því að hætta við
frakkakaupin að sinni, en sagt er að
þetta atvik hafi leitt til mikilla heila-
brota um hvernig hægt væri að bæta hér
um; framleiða föt við vægara verði, svo
það er kannske engin tilviljun að Úl-
tíma varð fyrst þriggja fyrirtækja hér á
landi til þess að seríuframleiða karl-
mannafatnað.
En fyrst maður saumar föt, því þá
ekki að framleiða dúkana líka? Fyrir
næstum áratug keypti Kristján vefstóla
og byrjaði að vefa. Þessi starfsemi hef-
ir stöðugt vaxið síðan og þessa dagana er
verið að grafa fyrir nýju verksmiðju-
húsi suður í Kópavogi, þar sem vefstól-
arnir og fágunarvélar, nýlega keyptar,
verða til húsa. Framleiðslan er margs-
konar kambgarn, tveed, gluggatjöld og
áklæði. Hjá Últímu vinna nú um 60
manns.
Þótt í mörgu sé að snúast daglega og
dagurinn endist vart til alls sem gera
þarf, hefir Kristján aldrei lagt málara-
listina á hilluna Heima í sveitinni var
enga tilsögn að fá og tæki til listiðkun-
ar fábrotin, unz ágætur maður, Einar
á Ærlæk, gaf honum teikniáhöld og lita-
Framhald á bls. 32.
FÁLKINN 19