Fálkinn - 20.12.1965, Blaðsíða 14

JF
SJÓMAÐUR GEGN VILJA
1. HLUTI
Samtal við
Birgi Thoroddsen
skipstjóra
TEXTI: STEINUNN S. BRIEM
VIÐ skulum spyrja Lex — hann
hlýtur aS vita það.“
Þetta er viðkvæðið meðal farþeganna.
Lex er stytting á Lexíkon, en annars
heitir Lex réttu nafni Birgir Thorodd-
sen og er skipstjóri á m.s. Lagarfossi.
Hann er óskaplega vel að sér, alveg
eins og lifandi alfræðibók, og það er
sama hvað fróðleiksþyrstum farþegum
getur dottið í hug að spyrja hann um,
alltaf veit Lex svörin. Reyndar er
hyggilegra að vara sig á honum stund-
um, því að hann er fæddur prakkari og
aldrei eins hættulegur og þegar hann
setur upp sakleysissvipinn. Þá getur
hann talið manni trú um hvað sem vera
skal ... þangað til maður fer að kann-
ast við hrekkjaglampann í augunum.
Hann heldur uppi fjörugum samræð-
um við farþegana um nálega öll efni
undir sólinni, en þegar minnzt er á
blaðaviðtal þykist hann ekki hafa nokk-
urn skapaðan hlut að segja. Hefði hann
ekki gloprað út úr sér nokkrum dögum
áður hinum lofsverðu einkunnarorðum
sínum: „Skipstjórinn verður ávallt að
vera þjónn farþeganna," myndi senni-
lega hafa reynzt vonlaust með öllu að fá
hann til þess, en töluð orð verða ekki
aftur tekin og vitanlega hlýtur það að
heyra undir fullkomna þjónustu um
borð, að skipstjórinn segi forvitnurn
gestum skipsins ævisögu sína.
Sjóveikur í hverri ferð.
Hann er búinn að sætta sig við óum-
flýjanleg örlög sín þegar ég geri inn-
rás í skrifstofuna hans, vopnuð blokk,
blýanti og yddara. Aldrei þessu vant
er hann grafalvarlegur; að líkindum
14
í brúnni. Reykjavík í baksýn.
telur hann blaðaviðtöl og ábyrgðarlaust
glens ekki fara saman. Eða kannski
er það sjóveikin sem hefur þessi áhrif
á hann. Ójá, ég sagði sjóveiki. Hélduð
þið; kæru lesendur, að hún væri óþekkt
fyrirbrigði meðal reyndra sjómanna?
Ekki aldeilis. Hún herjar á þá engu
síður en venjulega dauðlega menn, þótt
þeir láti að jafnaði minra á því bera.
Og það er hægur vandi að verða sjó-
veikur í svona veðri. Allt titrar, hrist-
ist, ruggar og veltur, og íbúð skipstjór-
ans er versti staðurinn í skipinu hvað
þetta snertir. Ég reyni af fremsta
megni að einbeita huganum að viðfangs-
efninu og iðrast þess sáran að hafa ekki
eytt nokkrum dögum fyrir brottför í að
róla mér og vega salt frá morgni til
kvölds úti á barnaleikvelli — þá væri
ég kannski betur á mig komin núna. Og
þó. Fyrst sjálfur skipstjórinn er enn
ekki laus við sjóveiki eftir meira en
fjörutíu ár í siglingum dugir þjálfun
af því tagi sennilega skammt þegar út í
alvöruna er komið.
„Já, já, ég er sjóveikur í hverri ferð,“
segir hann með heimspekilegu jafnað-
argeði eins og það sé ekki umtalsvert.
,,Og það versnar bara með aldrinum."
Ég lít á hann með aðdáun. Þetta
finnst mér óskiljanlegur hetjuskapur.
„Þú hlýtur að þjást af óviðráðanlegri
innri köllun að vera ekki löngu flú-
inn í land,“ segi ég.
„Köllun? Nei, síður en svo, ég gerð-
ist sjómaður gegn vilja mínum og ætl-
aði mér aldrei að festast í starfinu. En
þannig fór það samt — ef til vill voru.
þetta forlög.“
„Hefurðu reynt að taka sjóveikipill-
ur?“
„Já, einu sinni, en mér fannst hugs-
unin verða svo óskýr við það og út úr
fókus, að ég þorði ekki að halda því
áfram. Mér veitir ekkert af að hafa koll-
inn í sæmilegu lagi, og ég var hræddur
við að verða of háður pillunum og þurfa
þá alltaf að grípa til þeirra í vondum
veðrum, einmitt þegar mest ríður á
að vita hvað maður er að. gera. Ég er
líka farinn að venjast þessu og lít orðið
á það sem sjálfsagðan hlut og þátt í
starfinu að finna til óþæginda af sjó-
veiki — hún er miklu algengari meðal
sjómanna en fólk grunar að óreyndu.“
Alltof ungur á sjóinn.
„Hvernig stóð á, að þú gerðist sjómað-
ur, úr því að það var þér þvert um geð?“
„Það var nú ekki um margt að velja
á þeim tíma. Þá var kreppan í algleym-
ingi og það þóttist hver hólpinn sem
gat fengið einhverja atvinnu. A Vest-
fjörðum fóru allir sem vettlingi gátu
valdið á sjóinn hvenær sem von var
um fisk, og það var ekki um annað að
gera en vera með.“
„Hvað varstu gamall þegar þú fórst
fyrst á sjó?“
„Ég var alltof ungur, það var mein-
ið, og þetta var svo erfitt, að það hefur
verið mér um megn, svo að ég fékk
snemma ógeð á sjónum sem vildi lengi
loða við. Ég hef verið átta eða níu ára
FALKINN