Fálkinn - 20.12.1965, Side 16

enn. Annars er ómögulegt að segja
hvað ég myndi hafa valið ef leiðirnar
hefðu opnazt.“
,,Þú hefur aldrei hugsað þér að ger-
ast bóndi?“
,,Nei, aldrei nokkurn tíma. Mig lang-
aði ekki til neins nema að ganga
menntaveginn.“
Tuttugu og fjórir saman
í herbergi
„Var aðbúnaðurinn ekki hræðilegur
fyrir sjómenn á þessum tíma?“
„Minnstu ekki á það, hann var hreint
enginn — fólk sem ekki hefur sjálft
upplifað þetta getur ekki ímyndað sér
muninn á sjómannalífinu þá og nú.
Vinnutíminn var óskaplegur, gat kom-
izt upp í tuttugu klukkustundir ef í það
fór, eftir því hve langt var róið“ — og
minnugur þess, að hann er að tala við
landkrabba og það meira að segja kven-
kyns landkrabba, bætir hann við til
skýringar: „það var kallað að róa jafn-
vel þótt vél væri í bátnum. Þegar fisk-
aðist mátti hver vera uppi eins lengi og
hann vildi og fékk þá hlut af því sem
hann dró. Þeir sem voru fisknir voru
oft afar lengi að vinna.“
„Varst þú fiskinn?"
„Nei, blessuð vertu, ég held, að ég
hafi alltaf verið síðastur allra að fá
fisk. Eftir að ég var á Höllu fór ég á
togara, en ég verð að játa, að mér féll
afleitlega togaralífið. í fyrstu ferðinni
vorum við átta nýir strákar, og af þeim
fóru sex í land eftir túrinn, en við
tveir sem ákváðum að halda áfram
slörkuðum einhvern veginn í gegnum
þetta — það eina sem hélt manni uppi
var metnaðurinn, þrjózkan að gefast
ekki upp. Vinnutíminn var sextán
klukkustundir og náttúrlega engin
þægindi: við vorum tuttugu og fjórir
saman í lúkarnum, og bað var ekki til
í skipinu, þótt nauðsynlegt væri að baða
sig eftir svitaskorpu; við höfðum ekki
annað en stamp sem við stóðum í og
þvoðum okkur. Menn voru misjafnlega
þrifnir þá eins og nú, og það var ekki
alltaf geðslegt að búa í litlu herbergi
með tuttugu og þremur öðrum. En at-
vinnuleysið var svo mikið, að það þótti
mjög eftirsóknarvert að komast fastur
á togara.“
Allir með fyrstu einkunn
„Hvenær fórstu til Eimskip?“
„Ég byrjaði sem háseti á gamla
Lagarfossi árið 1-931, og þegar ég var
búinn að fá siglingatímann hugsaði ég
með mér, að líklega væri samt betra
að hafa stýrimannapróf en alls ekkert
próf, svo að ég fór í Stýrimannaskól-
ann árið 1935. Ég lærði hjá báðum
skólastjórunum, fyrst Páli Halldórssyni
þangað til hann lét af störfum, síðan
Friðrik Ólafssyni sem tók við. Um þetta
leyti var verið að skipta um reglugerð
og lengja námstímann úr tveimur árum
í þrjú, en við sem vorum byrjaðir áður
en breytingin varð fengum að taka
próf samkvæmt gömlu reglugerðinni.
Ég útskrifaðist vorið 1937, og skóla-
Birgir Thoroddsen skipstjóri.
stjórinn sagði. að þetta væri í fyrsta
sinn sem allir nemendurnir hefðu feng-
ið fyrstu einkunn, en við vorum heldur
ekki nema þrír talsins. Ég fann þegar
ég kom í skólann, að það var gott að
hafa fylgzt svolítið með nokkrum árum
áður þegar pabbi var að kenna nem-
endum sínum undir stýrimannapróf.
Annars er ég sannfærður um, að ekki
er hægt að kenna sjómennsku til neinn-
ar hlítar — fyrir utan tæknileg undir-
stöðuatriði lærist þetta eingöngu af
reynslunni og það því aðeins að maður
hafi það í sér að vissu marki. Eftir
prófið hélt ég áfram að vinna sem há-
seti á Lagarfossi í eitt ár, og enn var
ég að hugsa um að hætta á sjónum, en
árið eftir bauðst mér starf sem stýri-
maður, og það var trygg atvinna með
góðum framtíðarmöguleikum. Ég komst
að þeirri niðurstöðu, að ég vildi helzt
vinna fyrir Eimskip úr því að ég virt-
ist ekki geta orðið annað en sjómaður;
mér líkaði vel, að félagið var almenn-
ingseign og ekki fyrst og fremst gróða-
fyrirtæki, heldur tilbúið að veita þjón-
ustu sem oft hefur kostað mikið að
þurfa að inna af hendi. Ég hafði heyrt
talað um það sem óskabarn þjóðarinn-
ar frá því að ég var að alast upp, og
einhvern veginn hef ég alltakf haft dá-
læti á því.“
Skipstjórinn verstur allra
„Og þú hefur kunnað betur við þig
á Lagarfossi en togurunum?“
„Já. mikil ósköp, það var allt annað.
Maður var í stöðugum ferðum til út-
landa, kynntist nýju og nýju fólki bæði
heima og erlendis, sá og heyrði margt
skemmtilegt. Þetta var ævintýralíf fyr-
ir ungan mann, og ég gerði mér fljótt
grein fvrir. að maður sem hefur opin
augu og eyru og langar til að fræðast
getur lært meira af ferðalögum eins og
þessum og kynningu við ýmsar þjóðir
en mörgum vetrum í skóla. Vinnufélag-
arnir voru ágætismenn, og skipstjórinn,
Jón Eiríksson öruggur og traustur ..,
reyndar kunnum við yngri hásetarnir
ekki alltaf að meta kosti hans; við kom-
umst oft að raun um, að það var verið
að gera tómar bölvaðar vitleysur að
okkar dómi, og okkur leizt engan veg-
inn á þetta. Sjálfir þóttumst við alltaf
vita betur, en við skildum málin ekki
frá sjónarmiði yfirmannanna og þekkt-
um sjaldnast þeirra fyrirætlanir. Mér
fannst stýrimennirnir skelfilegir kján-
ar þegar ég var ungur háseti, en skip-
stjórinn þó verstur allra, enda er ólíkt
hægara að dæma þegar maður er ekki
sjálfur ábyrgur.“
„Heldurðu, að hásetarnir hér hugsi
eins um þig núna?“
„Ég býst við, að það sé alveg óbreytt
frá mínum yngri árum, og ég á hægt
með að setja mig í þeirra spor. Ég
reikna með því, að þeir segi hver við
annan: ’Nú, karlinn er vitlaus’... það
sama sagði ég sjálfur hérna áður fyrr
um mína yfirmenn.“
FRAMHALD í NÆSTA BLAÐI.