Fálkinn - 20.12.1965, Blaðsíða 21

létta sleif, munnþurrkuhring og aðra hættulausa hluti. Gúmmí-
dýr, sem blístra eru mjög vinsæl. Og lítill rauðlakkaður bolti.
f hinni ágætu bók sálfræðingsins Sten Hegeler um góð leik-
föng, er að finna fjöldann allan af uppástungum fyrir börn
í öllum aldursflokkum til tólf ára aldurs. Tillögurnar eru
byggðar á vitneskju sálfræðinga um það, hvað sé helzt ein-
kennandi fyrir þroskastig barna á ýmsum aldri.
Á einu tímabili eru þau 'sérstaklega móttækileg fyrir litum,
á öðru fyrir hljóðum, á því þriðja fyrir lögun hluta. Leik-
föngin eiga að höfða til þeirra hliða hjá barninu, sem ráð-
andi eru í það og það skiptið. Sten Hegeler gerir engan grein-
armun á telpum og drengjum. Ef þau verða ekki fyrir utan-
aðkomandi áhrifum, geta þau vel fengið áhuga á sömu hlut-
unum. Til dæmis eru það heimskuleg hindurvitni að drengir
geti ekki leikið sér að brúðum eða telpur handleikið hamar
og nagla.
YIÐ skulum tilfæra hér nokkur dæmi, sem gefa bendingu
í rétta átt; svo geta háhugasamir foreldrar gáumgæft
leikfangaúrvalið með þau í huga.
Tólf til átján mánaða: Pottlok og sleifar. Pottar, sem hægt
er að láta hvern inn í annan. Holir plastkubbar (fáið barninu
aðein tvo- þrjá kubba í einu, lítinn miðlungs og stærstan —
bætið smátt og smátt fleirum við. Þegar barnið nennir ekki
lengur að byggja úr kubbunum, má nota þá undir sand og
vatn, eða sem brúðubolla). Trébíll með götum fyrir pinna
Að sjálfsögðu er pabbi klókari við að stjórna járnbrautinni,
og það endar ekki nema á einn veg, ef pabbi þarf endilega
að sýna yfirburði sína.
eða trékall. Lítil pinnafjöl og hamar. Kubbar heimatilbúin
tuskubrúða. Bangsi.
Átján mánaða til tveggja ára: Lítill vagn (sem þér búið ef
til vill til sjálf úr sterkum kassa, með hjólum, sem vísa út
og eru barninu til stuðnings á göngunni). Hringjakeila. Skem-
ill. Rugguhestur. Stórir trékúbbar. Haldgóðar bækur með
óbrotnum myndum (lítill vandi er að búa þær til sjálfur úr
krossviði og líma myndir á.) Leikföng í sandkassann.
Tvaggja ára: Þríhjól. Gúmmíbrúða eða mjúk plastbrúða.
Tafla og hvít krit (lítil börn þurfa stórar töflur — og kubba
— stærri börn geta notað minni töflur). Ódýr teikniblokk
eða rúlla af sterkum pappír og stórir molar af merkikrit.
Trébílar á gúmmíhjólum.
Tvö ár er órólegur aldur, þér megið ekki ætlast til þess
að barnið staldri lengi í einu við sama leikfangið. Það hefur
meira gaman af að fara í könnunarferð og rannsaka allt nýtt.
Þriggja ára: Nú vill barnið gjarnan líkja eftir hinum full-
orðnu, t. d. sópa, grafa, þvo upp, þurrka ryk. Gefið þeim
raunverulega nytjahluti sem þola harðhenta meðferð — ekki
„brúðuverkfæri“.
Af leikföngum þykja trébrúðurnar sjö sem komast hver
inn í aðra, mjög skemmtilegar. Litlir múrsteinar úr plasti.
Síðara misserið hleðslukubbar úr tré. Einlitur leir. Stórgerðar.
Raðmyndir úr krossvið. Úthrærðir dextrin-litir og stór pensill
(raðið dagblöðum í kringum barnið og klæðið það í „sóða“-
föt). Góð skæri með stífðum oddi (ekki úr plasti með þeim
er ekki hægt að klippa. Bollastell.
Fjögurra ára: Nytja- og heimilisdýr úr plasti eða málmi,
,,bú“. Byrjið með verkfæri í smáum stíl, helzt ,,alvöru“-verk-
færi í lítilli stærð. Lítil sög og gamalt kústskaft vekja mikinn
fögnuð. Nokkrir stafir, hamar og fáeinir naglar — auk þess
staður þar sem hægt er að athafna sig með þessa hluti. Krani.
Lítill segull. Góð brúðukerra og brúðurúm, sterklega smíðað.
Létt spil.
Fimm til sex ára: Nú þekkir barnið flestar tegundir leik-
fanga og getur verið erfiðara að útvega því eitthvað að starfa.
Anginn fer að verða sjálfstæðari og vill vera „stór“ Getur
farið að vera snyrtilegri í leikjunum. Getur farið í smá sendi-
ferðir.
Tæknibílar . Brúðuhúsgögn. Hænsnahringir. Kúlumosaik.
Alls konar-spil. Kaðalstigi. Brúðuleikföng. Yo-yo. Steinn til
að hoppa með í parís. Sippuband. Skip. Munnharpa.
Sjö- átta- níu ára: Nú tekur skólinn huga barnsins. Reyn-
ið að láta hann eiga hlut í leiknum. Fleiri verkæfri og
efni til að smíða úr. Barnið hefur nokkurn veginn vald á
hreyfingum sínum og hefur gaman af að þjálfa þær. Kast-
hringaspil. Sleði. Barnið er að komast á söfnunaraldurinn.
Tíu- ellcfu- tólf ára: Tómstundaiðjan kemur til sögunnar.
Sauma og prjóna. Fótbolti. Rafmagnsjárnbraut. Linoleum-
skurður, vefstóll, manntafl, spil. Hnattlíkan, plastsmásjá
(barnið er nú nógu gamalt til að gæta viðkvæmra hluta).
Fullkomnir vatnslitir eða olíulitir. Hljóðfæri. Byggingasett
úr málmi (sem oftast eru gefin börnum allt of snemma! Notuð
fullorðinssaumavél er miklu betri en vandaðasta barnasauma-
vél og kostar ekki meira.) )
Nú þroskast öll börn ekki á sama hátt né með sama hraða
og þess vegna má ekki reiða sig í blindni á tillögulista sem
þennan, heldur láta eigin athyglisgáfu leiða sig að nokkru.
Sýni það sig, að eitthvert leikfang veki ekki áhuga eða sé
of erfitt viðfangs, þá fjarlægið það um tíma, svo það virðist
sem nýtt, þegar það kemur aftur fram í dagsljósið. Ef barnið
fær eitthvert leikfang of snemma, leikur það sér aldrei með
það. Fái það hlutinn of seint, vekur hann að vísu ánægjú
hjá því, en áhuginn varir ekki lengi. Það veltur á miklu að
velja hið rétta augnablik. Veitið barninu skilyrði til ýmissa
starfa, hafið gætur á því hvað því fellur vel og fjarlægið hitt,
TTVAÐ um stríðsleikföng? Um það eru skiptar skoðanir. Sten
■ Hegeler segir: „Það er ekkert, sem bendir til þess, að
menn verði hernaðarsinnaðir fyrir það, að hafa leikið sér með
stríðsleikföng, frekar en að þeir eignist börn af að leika sér
með brúðum. Auk þess væri það tímaeyðsla að ætla sér að
banna börnum öll leikföng, sem minna á stríð; það má alltaf
nota kræklótta grein fyrir skammbyssu. Ef til vill getur það
dregið úr áhyggjunum, að börn nota orðið „dauður“ i allt
annarri merkingu en fullorðnir. Þegar þau „hitta“ hvort ann-
að í ,,stot“ eða „kílbolta" eru þau einnig „dauð“. Annað mál
er það, að stríðsleikföng eru oft flóknir og brotgjarnir gripir,
sem eyðileggjast fljótt og börnin missa áhugann á þeim vegna
þess að þeir gefa enga raunverulega starfsmöguleika.“
Það skiptir mjög miklu fyrir leikinn, hvaða afstöðu hinir
fullorðnu hafa til barnsins. Fallið ekki í þá freistni, að sýna
barninu, hvernig það á að gera! Vitanlega getur pabbi byggt
hærri kubbaturn en litli bróðir og auðvitað getur mamma teikn-
að fallegri konu — en þau mega það ekki! Árangurinn verður
aðeins sá, að barnið verður óánægt með þá hluti, sem það
sjálft framleiðir og gefst upp á tilraununum. í stað þess vill
það láta hina duglegu fullorðnu skemmta sér og gera allt fyrir
sig. Það verður andlega ófrjótt og erfitt í umgengni. Og hinir
fullorðnu skilja oft ekki, að það eru þeir sjálfir, sem með
Framh. á bls. 31.
FÁLKINN 21