Tímarit iðnaðarmanna - 01.10.1992, Side 51

o
vallar, enda tala íslendingar sáralítið
um iðnað nema þá í sambandi við
vefnað og ferðamenn. Vefnaður
fellur þá undir heimilisiðnað, en
ferðamenn tengjast þeirri nýju bú-
grein sem hagmæltur maður sagði
mér að ætti að kalla „túrhesta-
mennsku“ og bændur stunda nú
kappsamlega. Þessi búgrein kemur
að vísu iðnaði ekkert við. Kannski
er það lifandi dæmi um kæruleysis-
lega afstöðu íslendinga til iðnaðar
að þeir skuli leyfa sér að tala um
„ferðamannaiðnað“.
íslendingum er ekki sýnt um að
ræða alvarlega um iðnað og upp-
byggingu hans, en þeir eru hug-
fangnir af tækni og eiga engin orð
of sterk til að vegsama hana. I sann-
leika sagt held ég að einu trúar-
brögðin sem dafni á Islandi um
þessar mundir megi kenna við
tækni. Dýrkun og tilbeiðsla tækni-
undra er hin eina sanna „nýaldar-
hreyfing". Þessi tæknitrúarbrögð
koma iðnaði og verkmenningu ekk-
ert við, heldur eru af sama toga og
eldforn galdra- og draugatrú sem
stendur viðgangi heilbrigðrar skyn-
semi íyrir þrifum. Tæknitrúar-
brögð, sem setja svo sterkan svip á
samtíma okkar, ekki síst stjórnmál
og fjölmiðlun, eru í sannleika sagt
spillandi ekki aðeins fyrir verk-
menningu, heldur einnig bókmenn-
ingu og siðmenningu. Þau ógna
jafnt bókviti, siðviti sem verksviti.
Vandi menningan sem virðir ekki
verksvit og siðvit
íslendingar hafa verið veikari en
flestar aðrar þjóðir fyrir boðberum
tæknitrúarinnar, sem fanga hugi
fólks með alls kyns draumum um
nýja framleiðslu eða nýjar lausnir á
vandamálum lífsins. Tæknitrúin er
ímyndunarveiki bókvitsins. Þessi
ímyndunarveiki ógnar bókvitinu
þegar það er ekki stutt dyggilega af
góðu verksviti og siðviti. Bókvitið
hefur því liðið fyrir það á íslandi að
verkmenningu og siðmenningu hef-
ur ekki verið sinnt sem skyldi. Sið-
vitið stýrir bókvitinu og verksvitið
segir hvernig það er best nýtt. Ef
siðvit og verksvit eru af skornum
skammti verður bókvitið skrurn-
skælt og fótum troðið og fólk fellur
fyrir tálsýnum sem framreiddar eru
í bókum og blöðum. Tæknitrúin er
afsprengi vanþroska bókvits.
jarni málsins er þessi: Skóla-
kerfi, sem hefur hampað
bókviti umfram verksvit og
siðvit, skilar frá sér nemendum sem
kunna ekki að þroska bókvit sitt
heldur misbeita því og spilla. Af
þessum sökum hefur íslensk bók-
menning, sem felur í sér fagurbók-
menntir og bóldeg vísindi, svo sem
eðlisfræði og málfræði, ekki náð á
þessari öld að rétta úr kútnum og
njóta raunverulegrar viðurkenningar
meðal almennings. Svo virðist
stundum sem bændur, sjómenn,
verslunarmenn og iðnaðarmenn
standi saman sem einn maður gegn
menntafólki, sem flokkast undir af-
ætur á þjóðfélaginu nema þegar það
þjónar landbúnaði, sjávarútvegi,
verslun eða iðnaði.
Iðnaðuninn byggir á menntun og
menningu
Frá sjónarhóli iðnaðar er þessi af-
staða óviðunandi og spillandi vegna
þess að verkmenningin, sem iðnað-
urinn byggist á, felst í því að nýta
sér háþróaða bókmenningu vísinda
og fræða. Hér verður verksvitið ekki
aðgreint frá bókvitinu. Forsenda
iðnþróunar er því sú að mannskap-
urinn sem starfar við iðnað kunni
skil á eiginlegum vísindum og fræð-
um og hafi tamið sér þau öguðu
vinnubrögð fræðimennskunnar sem
eru forsenda árangurs. Mistök og
glappaskot í iðnaði stafa flest af því
að hinu fræðilega verksviti er ábóta-
vant eða þá að það skortir á siðvitið,
fólk sé skeytingarlaust og hafi ekki
tamið sér þá vandvirkni og skyldu-
rækni sem störfin krefjast. Tómt
mál er að tala um menningu yfir-
leitt nema fólk hafi lært að bera
virðingu fyrir góðu handverki sem
og hugverki.
Niðurstaða mín er þessi: For-
senda þess að íslenskt iðnaðarþjóð-
félag fái að blómstra er sú að við
mótum menntakerfi þar sem bók-
viti, verksviti og siðviti er gert jafn
hátt undir höfði. Þá mun iðnaður-
inn verða ein meginstoð menningar
og háskaleg tæknitrúin verða úr sög-
unni.