Veðrið - 01.04.1960, Blaðsíða 20

Strontíum 90 í úrkomu á Rjúpnahæð
Á síðustu árum hefur mikið verið rætt og ritað um hættu, sem mannkyninu
kynni að stafa af geislavirkum efnum, er myndast við kjarnorkusprengingar.
Sérstaklega hefur mörgum orðið tíðrætt um strontíum 90, en það er geisla-
virkt afbrigði af frumefninu strontíum. Strontíum getur sem kunnugt er borizt
í bein manna og dýra og valdið skaða og jafnvel fjörtjóni með langvarandi
geislun.
Nýlega hafa borizt niðurstöður rannsókna á magni strontíum 90 í úrkomu,
sem safnað hefur verið á vegum Veðurstofunnar á Rjúpnahæð við Reykjavík,
en rannsóknirnar hafa farið frani í Harwell í Englandi. Þar sem ýmsum lesend-
um VEÐURSINS kann að þykja fróðlegt að kynna sér niðurstöðurnar, verða
þær raktar hér á eftir. Mælieiningin er picocurie í lítra, þ. e. biljónasti hluti úr
curie í lítra, en curie er það magn geislavirkra efna, sem sendir frá sér 37 miljarða
beta-agna á sekúndu.
Söfnunartímabil Strontium 90 í úrkomu, picocurie i litra
2. ársfjórðungur 1958 7.38
3. — — 4.32
4. — — 5.25
1. — 1959 13.5
2. — — 15.6
3. — — 3.38
4. — — 1.18
Tölurnar bera með sér, að mest hefur verið af strontíum 90 í hverjum lítra
úrkomu á öðruni ársfjórðungi 1959, en síðan hefur magnið minnkað ört, og það
var orðið 13 sinnum minna á síðasta ársfjórðungi 1959.
Magn geislavirkra efna, sem berast með úrkomu á hvern fermetra lands, er ekki
eingöngu háð því, live mikið er af þessum efnum í hverjum lítra úrkomu, heldur
einnig hinu, hve mikil úrkoman er. Þegar tekið er tillit til þess, að úrkoma var
miklu meiri á Rjúpnahæð á fjórða en öðrum ársfjórðungi 1959, kemur í ljós, að
fimm sinnum minna strontíum 90 barst með úrkomu á hvern fermetra í árslok en
á öðrum ársfjórðungi.
Það verður að teljast gleðiefni, að magnið af strontíum 90 og öðrum geislavirk-
um efnum í úrkomu og andrúmslofti hefur farið ört minnkandi undanfarið, en
orsakirnar má að sjálfsögðu rekja til þess, að tilraunum með kjarnorkuspreng-
ingar hefur verið hætt að mestu.
Flosi Hrafn Sigurðsson.
20
VEÐRIÐ