Veðrið - 01.04.1960, Blaðsíða 27

vatns frá rótunum. Er þetta lögmál lilið-
stætt því, að hlutur kólnar því örar sent
hitamunurinn á honum og umhverfi
hans er meiri. Hér verður þó a. m. k.
lil bráðabirgða að reikna með, að ekki
sé skortur á vatni í jarðveginum. í þess-
ari formúlu höfum við reiknað með, að
á þrern klukkustundum bæti aðstreymið
upp 2/7 af því, sem á skortir að tréð sé
rakaþrungið á miðju tímabilinu. Þessi
tala, 2/7, er því tákn um það, hve ört
aðstreymið bætir upp tapið vegna útguf-
unarinnar. Talan hlýtur að vera breyti-
leg eftir plöntutegundum, til dæmis er
ekki ólíklegt, að aðstreymið fylgi útguf-
uninni örar eítir í grasi en í liáum trjám.
Hér er talan áætluð eftir þeirri reynslu,
sem fékkst af þvermálsmælingunum á
sitkagreni í Fossvogi sumarið 1959, en
einnig eftir ársprotamælingum Mork’s í
Noregi.
Með þeirri aðferð, sem hér hefur verið lýst, höfum við reiknað út, hver er
samanlögð útgufun og samanlagt aðstreymi á hverjum tíma sólarhringsins. Mun-
urinn á þessum tveint tölum sýnir þurrkinn í trénu (T), en samanlagt aðstreymi (A)
má hins vegar nota sem tákn um það, hve mikið hefur borizt af vaxtarefnum til
vaxtarstaða. Vegið meðaltal af þessum tveim stærðum, T og A, ætti því að vera
mælikvarði á lengd árssprota og þykkt árhringa á hverjum tíma sólarhringsins.
Til þess að gera reikningana einfaldari, hefur hér ekki verið reiknað með
áhrifum hitans, en vitanlega eru þau mjög þýðingarmikil.
Þvermálsmælingarnar í Fossvogi sýna nú, að þvermál sitkagrenis á hverjum
tíma verður bezt táknað með formúlunni:
12 7 af sólarbringsútgufun
8 /Reiknuð \ 8
7 j ' útgufun \ a klst. \ 4
30 He/k\st,cm2 30'
20 /Sólskm\. 20
10 y 10'
3°C 3'
2 /Rurrkur h
12 18
3. mynd.
0.21A H- T
Á 2. mynd sýnir brotna línuritið livernig þessi stærð 0.21A -t- T breytist eftir
tíma sólarhringsins. Sést, að daglega sveiflan verður þannig mjög lik og mæl-
ingarnar í Fossvogi benda til, en krossarnir tveir á teikningunni sýna hvc
mikið árhringarnir drógust saman frá kl. 7yí>— 16i/i, miðað við sólarhringsvöxt
að jafnaði.
Á sama hátt og hér var gert, má auðvitað finna hvernig vega skuli A og T
til þess að fá sem beztan mælikvarða á lengd árssprotanna. En þetta má líka
gera á annan hátt, sem um leið sýnir, hvort þessi skýring á áhrifum veðurs á
trjágróðurinn er sennileg. Eins og áður var sagt, eru nefnilega áhrif raka á
tré þau, að það þrútnar tiltölulega miklu meira á þverveginn en langveginn.
Fyrir sitkagreni er þetta lilutfall 10:1. Samkvæmt því ætti aðstreymið A að vera
VEÐRIÐ -- 27