Veðrið - 01.04.1960, Blaðsíða 23

Ragnnrssonar skógfræðings. Notaður var nákvæmur mælir, sem greina má á
1/100 mm. Mælingar voru gerðar kl. 7/4 og 16/4 (sóltimi).
Það kom í ljós, að frá kl. 7/4 til 16/4 drógust árhringarnir saman um nærri
130% af sólarhringsvextinum, eins og hann var til jafnaðar. Frá kl. 16/4 7/4
næsta morgun gildnuðu Jreir svo aftur um 230% af sólarhringsvexti. Á 2. mynd
sýna krossarnir tveir þessa daglegu sveiflu. Dagana 11. og 12. júlí mældum við
mun oftar, og skal hér sýnt, hvernig meðalþykkt árhringanna á þessum tveim
trjám breyttist þá. Miðað er við, að þykktin sé 0.00 mm kl. 13/4 Þ- U- júlí.
11. jtilí: 12. júlí:
Kl. Þykkt Kl. Þykkt
(sóltimi) ( mm ) (sóltimi) (mm)
7/4 0.07 4/4 0.11
10/4 0.04 7/4 0.08
13/4 0.00 10/4 0.05
16/4 0.00 13/4 0.04
19/4 0.02 16/4 0.04
23/4 0.07 19/4 0.06
Þessa daga var bjart og gott veður, og þess vegna var líka dagssveiflan í Jrykkt-
inni mun meiri en að jafnaði yfir sumarið. Samt sjáum við hér í stórum drátt-
um gott samræmi við þá lýsingu á erlendum athugunum, sem áður var getið.
Við sjáum á þessu, að dagleg sveifla er yfirleitt stærri en daglegur heildar-
vöxtur. Þar sem hin daglega þrútnun og rýrnun trésins er auk þess mjög breyti-
leg eftir veðri, er skiljanlegt, að hún trufli mjög mælinguna á raunverulegum
vexti árhringsins frá degi til dags, og Jrá því fremur frá einni klukkustund til
annarrar. En auk þeirrar þrútnunar, sem varð á nóttunni, sýndu mælingarnar
í Fossvogi, að í hvert sinn, sem trjábolirnir urðu votir af regni, gildnuðu þeir,
og virtist sú gildnun geta numið 0.10 mm, þegar mest rigndi.
HVAÐ VELDUR?
Menn hafa nokkuð reynt að skýra Jiessi merkilegu einkenni á vexti árssprota
og árhringa. Mork taldi, að raunverulega væri framleiðsla vaxtarefnanna (kol-
sýrunámið) mest, þegar hlýjast væri, um kl. 14, en Jjað tæki þau svo langan
tíma að berast til vaxtarstaðanna, svo sem árssprotanna, að lenging þeirra næði
ekki hámarki fyrr en 6 klukkustundum síðar. Þykktarbreytingar árhringa hafa
hins vegar verið skýrðar með því, að þeir drægjust saman, þegar vatnsmagnið í
trénu minnkaði vegna útgufunar að deginum. Hvort tveggja er þetta sennilegt.
Eðlilegast finnst mér þó að álykta, að þetta hvort tveggja hafi áhrif bæði á
árhringana og árssprotana, aðeins í misjöfnum mæli. Skal nú gerð nánari grein
fyrir þessari ályktun.
Lengd árssprota og þykkt árhringa ætti samkvæmt þessu að stjórnast af tveim
þáttum, annars vegar raunverulegum vexti, þ. e. þurrefnisaukningu, en að auki
af vatnsmagninu, sem í trénu er, en á það hefur útgufunin mikil áhrif. Vatns-
VEÐRIÐ
23