Vikan - 27.09.1962, Blaðsíða 11

f>JÓÐ$ AQA
VIHUNNÆR
Teikning: SNORRI SVEINN.
UM séra Eirík í Vogsósum eru
geysimargar sögur og mis-
sagnir. Úr Selvogi, sveit séra
Eiríks, eru sögurnar beztar og
einkennilegastar. Séra Magnús
Grímsson hefur og ritað margar
sögur um séra Eirík „eftir sögn og
hanðritum Brynjólfs Jónssonar
skólapilts frá Ilruna með saman-
burði við almannasögn manna
úr Borgarfirði. Eiríkur var forn
í skapi og fjölkunnigur, gekk hann
mjög í hóla og gjörði marga hluti
undarlega; engum gjörði hann illt
með kunnáttu sinni, en smáglettinn
var hann, helzt ef á hann var leitað
að fyrra bragði. Það var siður Eiríks
að hverfa frá bænum á hverju laug-
ardagiskveldi og koma eigi aftur
fyrr en á sunnudagsmorgnana. Ekki
vissi neinn maður hvað hann var
að sýsla í þessum ferðum.“
Fi’'i :
EIRÍKUR NEMUR KUNNÁTTU
í SKÓLA.
í Biskupstungum var eitt sinn
kotkarl nokkur gamall og forn í
skapi; lítt siðblendi hafði hann við
alþýðu. Hann átti tvo hluti er hon-
um þótti beztir af eigum sínum;
það var bók er ekki vissu aðrir
menn hvurs innihalds var og kvíga
er hann kappól. Karl tók sótt mikla
og sendi orð Skálholtsbiskupi og
bað hann koma á sinn fund. Biskup
brá við skjótt og hugði gott til að
tala um fyrir karli, fer til fundar
við hann. Karl mælti: „Svo er mál
með vexti herra að ég mun skjótt
deyja og vil ég áður biðja yður
lítillar bónar.“ Biskup játti því.
Karl mælti: „Bók á ég hér og kvígu
er ég ann mjög og vil ég fá hvort
tveggja í gröf með mér ella mun
verr fara.“ Biskup segir að svo skuli
vera því honum þótti ei örvænt að
karl gengi aftur að öðrum kosti.
Síðan dó karl og lét biskup grafa
með honum bókina og kvíguna.
Það var löngu síðar að þrír skóla-
sveinar í Skálholti tóku fyrir að
læra 'fjölkynngi. Hét einn þeirra
Bogi, annar Magnús, þriðji hét Eirík-
ur. Sagt hafði þeim verið af karli
og bók hans og vildu þeir gjarna
eiga þá bók, fóru því til á einni
nóttu að vekja upp karlinn, en
enginn kunni að segja hvar gröf
hans var. Því tóku þeir það ráð
að ganga á röðina og vekja upp
hvurn að öðrum; fylla þeir nú
kirkjuna af draugum og kom karl
ekki. Þeir koma þeim niður aftur
og fylla kirkjuna í annað sinn og
hið þriðja og voru þá fá leiði eftir
og karl ókominn. Þegar þeir höfðu
komið öllu fyrir aftur vekja þeir
þessa upp, og kom þá karl síðastur
og hafði bók sína undir hönd sér
og leiddi kvíguna. Þeir ráða allir
á karl og vilja ná til bókarinnar;
en karl brást við hart og áttu þeir
eigi annað að gjöra en verjast; þó
náðu þeir af bókinni framanverðri
nokkrum hluta, yfirgáfu svo það
eftir var og vildu koma fyrir þeim
er þá voru á kreiki og tókst þeim
það við alla nema karlinn; við
hann réðu þeir öngvu og sótti hann
eftir parti bókar sinnar. En þeir
vörðust og áttu ærið að vinna; gekk
svo til dags. En er dagaði hvarf
karl í gröf sína, en þeir þuldu yfir
henni fræði sín, og hefur karl ekki
gert vart við sig síðan. En blöðin
færðu þeir félagar sér í nyt og
sömdu eftir þeim fjölkynngisbók þá
er Gráskinna er nefnd og lengi lá
á skólahússborði í Skálholti; vann
Bogi þar mest að, því hann lærði
miklu mest.
Þeir félagar vígðust síðan til
prestskapar og varð Eiríkur prest-
ur á Vogsósum í Selvogi, en ekki
eru nefndir staðir hinna. En það
er frá þeim sagt að Magnús gekk
að eiga heitmey Boga. En er hann
spurði það fer hann til fundar við
Magnús og vissi Magnús það fyrir
og það með að ef Bogi sæi hann
fyrri væri það hans bani. Magnús
gekk í kirkju og stóð að hurðar-
baki og lét segja Boga er hann reið
í hlað að hann væri í kór að gjöra
bæn sína. Bogi gekk í kirkju og
inn á gólf, og sér Magnús hann
fyrri og fagnar honum nú vel. Hann
tók því glaðlega og er hann reið
burt fylgdi Magnús honum á veg.
Að skilnaði tekur Bogi upp pela
og býður Magnúsi að súpa. Hann
tók við, tók úr tappann og skvettir
í andlit Boga, en hann féll dauður
niður. Fer Magnús síðan heim og
segir hér ekki fleira af honum.
Þegar Eiríkur á Vogsósum frétti
þenna atburð brá honum við og
mælti: „Já, já, heillin góð“ ‘það var
vanaávarp hans) „allir vórum við
þó börn hjá Boga.“
Þó þeir félagar hefði farið dult
með fjölkynngislærdóm sinn leið
ekki á löngu áður það komst í orð
að Eiríkur á Vogsósum væri göldr-
óttur; því boðaði biskup hann á
sinn fund og sýndi honum Grá-
skinnu og bað hann gjöra grein fyrir
hvort hann kynni það á henni væri.
Eiríkur fletti upp bóltinni og mælti:
„Hér þekki ég ekki einn staf á,“
og það sór hann og fór heim síðan.
Sagði hann svo síðan kunningja
sínum að þar þekkti hann alla stafi
á nema einungis einn.
BÓKIN í
VOGSÓSAKIRKJUGARÐI.
Þegar síra Eiríkur var nýkominn
að Vogsósum fór hann í húsvitjun
á einn bæ í sókninni. Þar var á bæn-
um gamall maður blindur sem
Þrándur hét; hann vissi margt og
kunni mörg fom vísindi. Síra Ei-
ríkur gefur sig á tal við hann og
segir: „Ég veit það er bók í Vogs-
ósagarði, en veit ekki hvar hún er
þar; annars mundi ég vera búinn
að reyna að ná henni.“ Þrándur
sagðist vera orðinn svo gamall og
sjónlaus, en ef hann hefði verið
eins upplýstur og hann, þá mundi
hann ekki hafa þurft að láta segja
sér hvar hún væri, en hann segir ef
hann vilji leiða sig út í garðinn haf-
megin kirkjunnar þá skuli hann
reyna að komast eftir hvar bókin
sé. Prestur tók þá i hönd Þrándi
og leiðir hann út í garðinn hafmeg-
in kirkjunnar og tvístígur Þrándur
fram með allri kirkjuhliðinni, og
er hann stígur niður hægri fæti í
einum stað segir karl ef bókin sé
hér ekki undir þá viti hann ekki
hvar hennar sé að leita. Síra Eirík-
ur setur á sig blettinn, leiðir karl-
inn aftur í burtu og þakkar honum
fyrir og gleður hann fyrir.
Síðan gengur síra Eiríkur inn í
kirkju og fer þar að þylja eitt-
hvað fyrir munni sér einn og tekur
til frá tuttugu árum til fjörutíu ára,
og þá fara margir að koma inn í
kirkjuna á þeim aldri, en prestur
sér að enginn þeirra hefur neitt
meðferðis og síðan vísar hann þeim
út aftur. Síðan tekur prestur til frá
fjörutíu árum til sextíu ára og
koma þeir allir inn í kirkjuna úr
kirkjugarðinum, en þeir hafa held-
Framhald á bls. 39.
VIKAN IX