Vikan - 30.04.1964, Blaðsíða 16

Nicholas Monsarrat tryggði frama
sinn sem rithöfundur með útkomu
bókarinnar „Brimaldan stríða“ 1951,
og sem komið hefur á íslenzku. Þessi
saga um tvö brezk skip og áhafnir
þeirra í síðasta stríði, vann þegar í
stað viðurkenningu um allan heim.
Þrettánda bók Monsarrats, „Sæmi-
legt dagsverk“ birtist hér í saman-
þjöppuðu formi.
Þekking Monsarrats á sjóntim og
þeim, sem hann sigla, varð honum
til að mestu í styrjöldinni, er hann var
í brezka sjóhernum og stjórnaði kor-
vettu og tveim freigátum. Hann rit-
aði fjórar bækur, sem byggðust á eig-
in reynslu, þar á meðal „H. M. Cor-
vette“, og sögun.a „Leyfi afturkallað.“
Árið 1946 hóf hann störf hjá brezka
ríkinu í Suður Afríku, en þar aflaði
hann sér sögusviðs um baráttu frum-
stæðra þjóðflokka gegn nýlendustefn-
unni, „The Tribe That Lost Its Head“.
Monsaarrat, sem nú er 53 ára gam-
all hefur búið í Ottawa síðan 1953.
Loftur Guðmundsson
þýddi.
SÆMILEGT
DAGSVERK
Saga eftír
Monsarrat - Fyrrí hluti
Höfnin í Liverpool nýtur sín aldrei sem bezt í rign-
ingu; þennan dag, þegar dropaflyksurnar duttu gegnum
myrk reykskýin, sem grúfðu yfir Merseyfljótinu, foss-
uðu í lækjum niður af sótugum þökum vörugeymslu-
húsanna og mynduðu loks blakka sótpolla og tjarnir
eftir hafnarbakkanum endilöngum, gat þar ekki ömur-
legra orðið.
Blacklock skipstjóri starði út um kýraugað og hugsaði
sem svo, að það væri gott að vera að fara héðan. Það
var helzti kosturinn við Liverpool þegar á leið lang-
an og ömurlegan brottferðardag. Og jafnvel það var
óvíst; enginn gat sagt um hvort þetta yrði brottferðar-
dagur, eða brottförinni yrði frestað á síðustu stundu
og ekkert nema erfiði og tap.
Hope skipafélagið bjó vel að skipstjórum sínum.
Þeir þar gerðu sér fulla grein fyrir því, að umsjón,
eftirlit og öll stjórn á 25.000 lesta skipi, sem kostaði
átta milljónir sterlingspunda, þurfti að vera í góðum
höndum, spöruðu sér því ekkert ómak við að finna
þar til hæfan mann og hafa hann ánægðan. Vistarvera
skipstjórans um borð í „Góðvon“ sýndi að þeir skildu
nauðsyn þess, að sá, sem ábyrgðina og erfiðið hvíldi
á öðrum fremur, nyti allra þæginda.
íbúð skipstjórans var rúmgóð, svefnherbergi með
baðklefa, dagstofa með vínskenk, útvarpsgrammófónn
af fullkomnustu gerð, mjúk ábreiða á gólfum veggja
á milli; búrklefi, þar sem halda mátti matnum heitum
og drykkjunum köldum.
Og þar sem þeir bjuggu á allan hátt sem bezt að hon-
um, kröfðust þeir líka í staðinn fullkomnustu sjó-
mennsku, fyllsta skilnings á starfinu, árvekni og skyldu-
rækni. Það var eins og þeir hjá Hope skipafélaginu
segðu: Vér önnumst óaðfinnanlega um yður, þér ann-
izt um skip vort, farþega og orðstír allan.
Hann vissi líka vel til hvers var ætlazt af honum.
„Góðvon" lagði honum 25,000 smálestir af áhyggjum
og erfiði á herðar; láta úr höfn á ákveðinni stundu,
leggjast að hafnarbakka í New York eftir átta sólar-
hringa siglingu án þess nokkuð hefði tafið eða nokkuð
það gerzt, sem valdið gæti óæskilegu umtali, og að
eigendunum yrði gróði af hverri ferð.
Blacklock skipstjóri hafði þetta allt í huga, þar sem
hann sat við skrifborð sitt og athugaði skjalahlaðann,
sem var óhjákvæmilega fylgifiskur í hverri ferð. Þetta
var sá glæsilegasti skipstjórnarklefi, sem hann hafði
enn haft til umráða og „Góðvon“ glæsilegasta skipið,
sem hann hafði enn stjórnað; en hann vissi líka að
hann átti það í og með einskonar heppni sinni að
þakka, farmannsheppni mátti víst kalla það.
Hann var fjörutíu og sex ára, þreklegur og sterkbyggð-
ur og hafði brotið sér leið með dugnaði og áræði. Hann
hafði lengi verið í þjónustu Hope skipafélagsins, það
var sé^ um að væntanlegir skipstjórar þess fengju sem
fjölbreyttasta starfsreynslu, áður en þeim var falin stjórn
á einhverjum =f hinum stóru farþegaskipum þess. Síð-
ustu fimm árin hafði Blacklock
verið fyrsti stýrimaður á einu af
systurskipum „Góðvonar", og síðan
var honum, samkvæmt ófrávíkjan-
legum reglum Hope skipafélagsins,
fengin stjórn á einungis meðalstóru
flutningaskipi, sem sigldi um Norð-
ur-Atlantshaf og var sextán sólar-
hringa í hverri ferð. Ef ekki hefðu
þrír óvæntir atburðir gerzt, þá væri
hann enn í þeirri stöðu og engar
líkur fyrir neinni forfrömun í bráð.
Síðasta mánuðinn hafði einn af
skipstjórum félagsins látizt, annar
hlotið mjaðmarbrot á dansgólfi í
öldugangi, en sá þriðji verið fluttur
í sjúkrahús, og benti allt til að
hann þjáðist af banvænu krabba-
meini. Þar með hafði allt forfröm-
unarkerfið allt í einu riðlazt; þrjú
stærstu farþegaskipin, sem félagið
átti í förum um Norður-Atlantshaf
skipstjóralaus. Blacklock var yngst-
ur þeirra þriggja að starfsaldri, sem
til greina komu, og því sat hann nú
í skipstjórnarklefanum um borð í
„Góðvon“, fimm árum áður en hann
hafði nokkurn rétt til að gera sér
vonir um, og undirbjó brottför
fyrsta skipti.
Áætlunin sýndist nógu einföld, á
pappírnum, engu að síður virtust
örðugleikar á framkvæmd hennar
margfaldast eftir því, sem hún var
athuguð nánar. „Góðvon“ varð að
láta úr höfn í dag — í rauninni
innan tveggja klukkustunda, til að
komast út úr mynni Merseyfljótsins
á flóðinu klukkan sex. Og að lokinni
siglingunni yfir Atlantshafið, veitti
áætlunin ekki nema þrjátíu og sex
klukkustunda frest til að koma far-
þegunum í land, afferma fjögur þús-
und smálestir af ýmiskonar flutn-
ingi, búa allt undir fyrstu skemmti-
siglinguna suður í Karibeahaf og
láta úr höfn.
Það var býsna margt, sem gengið
gat úrskeiðis. Skipið gat hreppt mót-
byr yfir Atlantshaf, seinkað um eitt
eða jafnvel tvö dægur; veðurspá-
in lofaði ekki sérlega góðu. Heyrzt
hafði að verkföll mundu í aðsigi
í New York og þá gat svo farið,
að aðstoðar dráttarbáta nyti ekki við
að leggja skipinu að hafnarbakka.
Það gat líka seinkað affermingu og
tafið flutning nýrra vista og annarra
birgða um borð. Bráðust var þó sú
hætta að brottförin frá Liverpool
tefðist, reyndist eitthvað hæft í þeim
orðrómi, að brytarnir hyggðust
ganga í land. Því seinna, sem lát-
ið yrði í haf, seinkaði komu skips-
ins til New York og yrði þá að af-
lýsa skemmtisiglingunni.
Skemmtisigling var gróðafyrir-
tæki, aflýst skemmtisigling hafði
ófyrirsjáanlegt tap í för með sér.
Færi allt eins illa og farið gat,
mundu farþegasiglingar Blacklocks
skipstjóra byrja þannig, að þess yrði
æ síðan minnzt sem varnaðarvítis
í sögu félagsins. Slíkt væri órétt-
látt, en það var tekjuskatturinn líka,
viskýverðið og kenningin um erfða-
syndina.
Og þó var það ekki þetta, sem
Jg — VIKAN 18. tbl