Vikan - 13.08.1964, Blaðsíða 33

Þjófurinn finnst vertu
viss...
Framhald af bls. 11.
drægi kæruna til baka og bæðist
afsökunar á öllu saman".
„En hver átti þá peningana, sem
fundust í fyrstunni?"
„Jú, bíddu nú við. Ég kallaði
skötuhiúin aftur fyrir mig og fór
að yfirheyra þau einu sinni enn,
og var nú ekki blíður á manninn.
Og þá kom sannleikurinn fram.
Stúlkan hafði verið í vinnu, og
fengið útborgaðar 1200 krónur
fyrr um daginn. En þegar þau fóru
svo saman í þessa veizlu, leizt henni
ekki allskostar á mannskapinn, og
fékk kærastanum peningana og
bað hann varðveita þá. Hann stakk
þeim í vasann og það voru þeir,
sem fundust, þegar leitin var gerð.
Hann hafði svo haldið að hún
hefði stolið þeim frá húsráðanda
og ætlað að spila sig svona mik-
inn heiðursmann að hann tók á sig
sökina.
En hún vissi hvaða peningar það
voru, sem fundust á honum, en af
því hann var með biðdóm á sér,
þá vildi hún ekkert eiga á hættu
með það að réttur þjófur fyndist,
og henni leizt ekkert á að henni
yrði trúað þó hún segðist eiga þá.
Þess vegna ákvað hún að bjarga
kærastanum, játa á sig þjófnaðinn
og kveðja peningana fyrir fullt og
allt".
„Þetta kalla ég nú aldeilis ást og
fórnfýsi!"
„Jæja, finnst þér nokkuð? En
þetta fór sem sagt betur en á horfð-
ist. Ég sannfærði mig auðvitað um
að hún hefði sagt satt að lokum,
lét hana gera grein fyrir því hvað
hún hafði fengið mikið útborgað,
og hverju hún hefði eytt áður en
kærastinn fékk peningana til
geymslu. Og það passaði allt sam-
an, hún gerði grein fyrir hverjum
eyri".
„Það er engu líkara en að menn
detti hver um annan þveran til að
viðurkenna glæpi hjá þér?"
„Nei, það er ekki svo einfalt.
Það verður að viðhafa ýmis brögð
og sálfræðileg tilvik, til að fá menn
til að játa á sig afbrot. Við höfum
t.d. tekið eftir því, að það er ekki
sama hver yfirheyrir suma menn.
Þeir sem eru þvermóðskufullir hjá
mér, og vilja ekkert á sig játa, geta
svo verið eins og lömb hjá ein-
hverjum öðrum".
„Þið færið slíka menn þá á
milli?"
„Já, við göngum gjarnan fram
fyrir og fáum einhvern annan til
að taka við dálitla stund. Það hef-
ur oft góð áhrif og getur bjargað
málinu. Þá er eins og sakborning
finnist að hann geti byrjað upp á
nýtt, og þótt hann hafi harðneitað
öllu hjá mér — sér kannske eftir
því og vill gjarnan játa — vegna
þess að þá verður hann að éta allt
ofan í sig aftur — hann getur aftur
á móti játað allar sínar syndir hjá
einhverjum öðrum".
„Hvaða tegund manna er verst
að eiga við, Haukur?"
„Vafalaust strákapottorma. Þeir
geta verið svo einstaklega stífir og
óforskammaðir, að það tekur engu
tali. Þeir gera sér oft Ijóst að við
getum sáralítið gert við þá, hvort
sem þeir játa eða ekki, — og þeir
hafa stundum hreintenga samvizku.
Samvizku eða einhverja ábyrgðar-
tilfinningu er þó oftast hægt að
finna hjá fullorðnu fólki, en hjá
strákum . . . nei, það er sjaldan að
mér finnst votta fyrir slíku".
„Eruð þið þá ekki harðir við
slíka gæja?"
„Það er mjög misjafnt hvaða
aðferð við notum til að fá menn
til að játa, og við höfum að sjálf-
sögðu fastar reglur, sem við verð-
um að fara eftir. Ef játning fæst
hjá manni, og það sannast að játn-
ingin er fengin með einhverjum
hætti, sem samrýmist ekki lögum,
— þá er játningin um leið ólögleg.
Einu sinni var ég t.d. kærður fyrir
að hafa játningu upp úr manni á
ólöglegan hátt.
Það var þannig, að við vorum
alveg hárvissir um að þessi ákveðni
maður hefði framið afbrotið, sem
hann var ákærður fyrir, en hann
fékkst ekki til að viðurkenna það
með neinum hætti. Við höfðum eng-
ar sannanir, og hann vissi það.
Þess vegna var ekkert að gera ann-
að en yfirheyra hann í þaula.
Hann var svo hjá kollega min-
um í næsta herbergi, og ég vissi
að það gekk ekki neitt. Ég sætti
þvi færi, þegar hann fór úr yfir-
heyrslunni, að ég fór fram og kall-
aði á hann inn til mín. Ég var tölu-
vert byrstur við hann, sagði honum
að ég vissi upp á hár að hann
hefði framið afbrotið, og svo fram-
vegis, og leiddi honum það fyrir
sjónir að það væri honum fyrlr
beztu að hann játaði.
Og þessari yfirheyrslu lauk með
þvi að hann játaði og undirritaði
skýrsluna, sem hann gaf um það.
Skýrslan fór til dómara, og mað-
urinn var dæmdur til refsingar sam-
kvæmt henni, án þess að hann hefði
nokkuð við því að segja.
Svo, nokkru síðar, kemur lög-
fræðingur hans í spilið, og heldur
því fram að ég hafi haft játning-
una út úr honum með ólöglegum
hætti — hefði þvingað hann.
Málið þótti svo sérstakt hérna, að
það var flutt sem prófmál og fór
til Hæstaréttar. Því lauk með því,
að ég var sýknaður allra saka, og
sagt í dómsorðum að ég hefði að-
eins gert skyldu mína í starfi, að fá
manninn til að játa.
En auðvitað — eins og ég sagði
áðan — höfðum við okkar reglur
til að fara eftir, þó við notum að
VIKAN 33. tbl. — 33