Vikan - 16.12.1965, Síða 12

3MITTER
EOURHGE
SÖLUVAGNABLÖÐ-
VELLINUM
Nú á dögum er ekki fátítt að sjá
óhrjálega unglinga í skítugum úlp-
um velta sér um hrygg í skemmti-
görðum stórborga, vaxna hári að
sið kvenna og skeggi að sið karl-
manna, á bakinu gjarnan nokkur
flaustursleg krítarstrik sem minna
á kynferðissymból frá bronsöld eða
nýnazistamerki; innan um kannski
einn og einn masokkisti sem kveik-
ir í sjálfum sér til að komast í blöð-
in, þetta er eina fólkið nú til dags
sem maður verður var við að helgi
sig andstöðunni við strið og bomb-
ur. Hinn saddi borgari velferðar-
ríkisins óttast í rauninni kransæða-
stíflu miklu meira en vetnissprengj-
una,- hann trúir því ekki að feitt
fólk og ríkt sé svo vitlaust að hætta
velferð sinni út í tortímingarbál
ófriðar og sá soltni litaði meiri-
hluti mannkynsins, sem engri vel-
ferð hefur að tapa, er enn of solt-
inn og fátækur til að hann geti
farið út í hættuleg stríð, hvað feg-
inn sem hann vildi.
Öðruvísi var það með Evrópu-
Helga Valtýsdóttir, hin íslenzka
Mutter Courage.
Walter Firner, leikstjóri.
menn millistríðsáranna, hrjáða af
nýafstaðinni ótrúlegri styrjöld, upp-
lausn fornra ríkja, kreppu, bjargar-
skorti og ygglibrýndum einræðis-
herrum, sem höfðu gaman af þröng-
um stígvélum í meginlenzkum her-
mannastíl. Niðurstaðan af þesskon-
ar ástandi varð eðlilega ný stór-
styrjöld. Þetta voru mótunartímar
Bertolts Brechts, og hann og jafn-
aldrar hans þurftu ekki að kynda
upp í sér neina sérvizku til að
verða friðardúfur. Það lá beint við
þeim. Þeir „átu mat sinn milli
tveggja bardaga og lögðu sig til
svefns meðal morðingja".
Það fór því að líkum, að Brecht
skrifaði mikið um stríð og á móti
stríði, og hann fór í enga launkofa
með skoðanir sínar; fagurkerafras-
inn margþvældi, „listin fyrir listina",
hefur sjálfsagt ekki átt upp á há-
borðið hjá honum. Hann var rót-
tækur sósíalisti og list sína skoðaði
hann sem framlag til að „byggja
réttlátt þjóðfélag"; Mutter Courage
er gott dæmi þess. Þótt þetta verk
hafi verið hafið til skýjanna sem ein
af perlum leikbókmenntanna, þá
mun sú hrifning yfir listgildi þess
til lítils koma að áliti höfundarins,
ef hún ekki jafnframt virkar til að
magna þá upp í friðarelsku og
stríðshatur og pólitískan byltingar-
anda.
Sem efnivið í þessa dómsdags-
prédikun gegn stríði notaði Brecht
eðlilega það stríð, sem fór líklega
hroðalegar með þjóð hans en tvær
nefndar heimsstyrjaldir til samans:
þrjátíu ára stríðið. Sumir segja að
í því hafi látizt helmingur allra þá-
lifandi Þjóðverja; í Ágsborg, sem
fræg er af játningu prótestanta og
er þar á ofan fæðingarborg Brechts
sjálfs, lifði aðeins fjórðungur borg-
arbúa af ósköpin. Þetta stríð var
vettvangur allskonar persónuleika,
svo sem tiltölulega heiðarlegra trú-
manna á borð við Gústaf Adólf og
Tillý, sem auðvitað féllu báðir, og
purkunarlausra stjórnmálaskúma á
borð við Richelieu kardínála, sem
auðvitað lifðu það af. í því gerðu