Vikan - 16.01.1969, Blaðsíða 26

Yfir Kínahafi í vestri gránaði
fyrir nýjum degi. Lest japanskra
vörubíla kom skröltandi eftir
strandvegi á Luzon, Filippseyj-
um. í lestinni voru þrjátíu vöru-
bílar, hlaðnir þungum farmi af
sprengikúlum, fótgönguliði, vist-
um og bensíni. Hún var á hrað-
ferð til Bataan-skaga, þar sem
japanski hershöfðinginn Homma
sótti að umkringdu liði Banda-
ríkjamanna og Filippseyinga.
Japanir höfðu þar tvö hundruð
þúsund manna lið, en á móti
voru aðeins fimmtán þúsund
Bandaríkjamenn og fjörutíu þús-
und Filippseyingar.
Þetta var átjánda janúar 1942.
Jeppi, sem sendur var á undan
lestinni í könnunarskyni, ók inn
í þorpið Candon í héraðinu Illo-
cos Sur. Candon liggur við litla
vík og er umkringt pálmalund-
um og hrísökrum. Um þetta leyti
var þorpið í svefni. Að minnsta
kosti gengu Japanirnir að því
sem gefnu.
Tveir liðsforingjar stigu út úr
jeppanum á þorpstorginu. Þeir
kveiktu sér í sígarettum og
reyktu um hríð, óttalausir. Víg-
línan var í fjögur hundruð og
áttatíu kílómetra fjarlægð, í suð-
urátt. Bílalestin kom í Ijós.
Margir bílanna voru herfang frá
Bandaríkjamönnum. Lestin stanz-
aði við jeppann. Liðsforingjarn-
ir töluðu við bílstjóra fremsta
bílsins, stigu inn í jeppann og
óku áfram.
Þá skeði það. Fremsti bíllinn
var að fara út úr þorpinu og sá
síðasti inn í það, þegar dýnamit-
hylki var hent ofan af húsþaki.
í hálfbirtunni gneistaði hressi-
lega frá kveikiþræðinum stutta,
sem við það var festur.
Hylkið kom niður á bakvið
könnunarjeppann, sem á samri
stund hvarf í mökk af ryki, tætl-
um af mannslíkömum og málmi.
Fremsti vörubíllinn snarhemlaði.
Sá næsti ók aftan á hann.
— Látið þá hafa það, strákar!
kallaði bandarísk rödd ofan af
húsþakinu, og á samri stund varð
sofandi þorpið að helvíti. Glugg-
ar opnuðust og út um þá var
stungið byssuhlaupum, sem
z'----------------------s
Sérvitur, banda-
rískur námuverk-
fræSingur varS
fyrstur til aS hefja
skæruhernaS gegn
Japönum á Fil-
ippseyjum. MeS
litlum flokki
manna olli hann
óvinunum gífur-
legutjóni, sprengdi
í loft upp brýr og
bækistöSvar og
i'rap. hermenn í
hrönnum. Hin öfl-
uga andspyrna
Filippseyinga gegn
Japönum var aS
miklu leyti hans
verk.
spúðu eldi og blýi. Líka var skot-
ið ofan af þökunum.
Einn japönsku bílstjóranna féll
fram á mælaborðið. Félagi hans
reyndi að komast út úr bílnum,
en var hæfður kúlu í sömu svip-
an. Annar bílstjóri lá fram á
stýrið með undrunarsvip á dánu
andlitinu. Japanskir fótgöngu-
liðar stukku æpandi ofan af bíl-
unum. Nokkrum heppnaðist að
komast inn í húsin báðumegin
þorpsgötunnar. En flestir kom-
ust ekki svo langt. Þeir féllu á
götunni. Og inni í húsunum biðu
þeirra þögulir menn vopnaðir
bolo-hnífum. Tveir árásarmann-
anna hlupu út úr einu húsinu og
köstuðu brennandi kyndlum í
bíl, sem fermdur var tvöhundr-
uð lítra bensíntunnu. Jafnskjótt
og kyndlarnir féllu niður á farm-
inn, skaut árásarmaður nokkr-
um skotum úr Thompsonvél-
byssu á tunnuna. Vörubíllinn
varð samstundis að tólf metra
háum eldstólpa.
Eitthvað tíu Japanir höfðu
leitað skjóls í vörubíl, sem brynj-
aður var stálplötum. Bandaríkja-
maður einn með sína skamm-
byssu í hvorri hendi og sígarettu
á miJli varanna æddi að húsinu,
sem var næst bíl þessum.
Hver djöfullinn gengur á
hér? spurði hann.
Nafn þessa manns var Walter
M. Cushing.
— Eg fæ þá ekki út úr bíJn-
um, sagði ungur hermaður.
- Ekki það? sagði Cushing
og stakk annarri skammbyssunni
í skyrtuvasann. — Haltu þeim
kyrrum meðan ég tilreiði hann
þennan!
Vasar Cushings voru úttroðn-
ir af dýnamithylkjum. Hann
kveikti á kveikiþræði með
sígarettunni, hljóp fram nokk-
ur skref og lét hylkið detta nið-
ur í bílinn miðjan. Einn Japan-
anna rétti upp hendur til að
grípa hylkið og henda því til
baka. En þráðurinn var of stutt-
ur og hylkið sprakk aðeins fá-
eina desímetra yfir bílnum.
Stálplöturnar losnuðu frá hon-
um við loftþrýstinginn og bútar
af líkömum flugu um loftið.
Fleiri og fleiri menn hlupu nú
fram með logandi kyndla og
hver bíllinn af öðrum stóð í
björtu báli.
— Hlífið þið þessum tveimur
bílum! hrópaði Cushing. Akið
þeim til hliðar! Ég vil fá þá ó-
skemmda!
Á þorpsgötunni var allt á tjá
og tundri. Þar barðist maður við
mann í návígi. Nokkrum Japön-
um lánaðist að brjótast út úr
dauðagildrunni. Þeir flýðu nið-
ur í hvíta sandfjöruna. Þeir voru
eltir miskunnarlaust, og hræði-
legur feluleikur upphófst innan-
um sanddyngjurnar. Þorpsbúar,
sem falið höfðu sig úti á hrís-
ökrunum, blönduðu sér nú í leik-
inn. Þeir æddu niður í fjöruna,
nístandi tönnum af hatri, og
skáru á háls hvern Japana sem
þeir náðu eða rotuðu þá með
kylfum.
Ekki einn einasti Japani komst
lífs af úr fyrirsátrinu.
Um hádegið kom önnur jap-
önsk herdeild til þorpsins og
fann rytjurnar af hinni. Kampa-
kátir hrægammar svifu í þús-
undatali yfir þökum húsanna.
Um kvöldið flutti Tókíó-útvarp-
ið í fréttasendingu sinni á ensku
tilkynningu, sem fræg varð í
stríðssögunni. Þar var meðal
annars minnst á „þessa andskot-
ans asna“, sem stunduðu skæru-
hernað norðan til á Luzon.
Japönum stóð síður en svo á
sama. Árásin í Candon heppnað-
ist eins vel og hægt er að hugsa
sér um skæruliðafyrirsátur.
Þetta var fyrsta stórhöggið sem
skæruliðunum á Filippseyjum í
annarri heimsstyrjöld tókst að
greiða japönsku innrásarmönn-
unum. Árásin var gerð á mikil-
vægu augnabliki. Fréttirnar frá
Bataan voru slæmar og baráttu-
kjarkur Bandaríkjamanna fór
þverrandi.
Þótt undarlegt kunni að virð-
ast var það bandarískur borgari,
sem skipulagði fyrirsátina.
Drykkfelldur, ævintýragjarn og
sjálfsöruggur námaverkfræðing-
ur var þessa dagana á vakki á
bakvið línur óvinanna í fjöllun-
um á Norður-Luzon og æpti út
yfir allan heiminn að hann
skyldi sprengja hvern Japana,
26 VIKAN 3-tbl-